Czego nie wiemy o filozofii średniowiecznej?

Autorzy

Agnieszka Kijewska
Katedra Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej, Wydział Filozofii, KUL JP II
https://orcid.org/0000-0003-1843-538X

Słowa kluczowe:

mikrokosmos, ćwiczenie duchowe, kultura monastyczna, platonizm, średniowieczna antropologia, sztuki wyzwolone

Streszczenie

Prezentowany tom zawiera eseje Agnieszki Kijewskiej poświęcone dziejom filozofii średniowiecznej, publikowane w latach 2021–2023 na portalu „Filozofuj”. Zadaniem tego przedsięwzięcia było rzucenie nowego światła na ten okres w dziejach ludzkiej myśli, który – pomimo ogromnego postępu badań – w świadomości potocznej wciąż jawi się w niezbyt korzystnym świetle. Z tego właśnie względu autorka starała się wytropić starożytne źródła myśli wieków średnich oraz pokazać, jak ta myśl wciąż żyje i ma znaczenie dla kultury współczesnej. W tym celu starała się odejść od uznanych paradygmatów uprawiania filozoficznej mediewistyki, czyli od tego, co „wiemy” o filozofii średniowiecznej, i przedstawić ją z nieco innego, mniej standardowego punktu widzenia, tytułując cały tom: Czego nie wiemy o filozofii średniowiecznej. Na pierwszy plan wydobyła najbardziej charakterystyczne metafory obecne u autorów wieków średnich, jak np. koncepcja człowieka jako mikrokosmosu. Takie podejście powoduje, że w sposób naturalny więcej uwagi poświęca tym autorom, którzy lokują się w obrębie szeroko rozumianej tradycji platońskiej, obalając tym samym schemat mówiący o dominacji arystotelizmu w średniowieczu. Do tej kwestii nawiąże jeszcze w dalszych tekstach, bo zebrane w tym tomie eseje, choć nie są zamierzone w układzie chronologicznym, obejmują zasadniczo myślicieli do XII wieku włącznie, sporadycznie odwołując się do innych autorów. Nawiązanie do koncepcji Pierre’a Hadota filozofii jako ćwiczenia duchowego pozwala autorce w tym właśnie kluczu ująć przebogatą tradycję myśli wieków średnich i skoncentrować się przy tym na tych tekstach i autorach, którzy należą do mniej znanych. Autorka chciałaby przekonać czytelnika o wartości i pięknie tych tekstów i o ich niezmiennej aktualności. W książce starała się przestrzegać zasad warsztatu naukowego historyka filozofii, nie obciążając zbytnio potencjalnego czytelnika różnymi technicznymi kwestiami, ale dając mu możliwość i zachętę do samodzielnego sięgnięcia do źródeł.

Biogram autora

Agnieszka Kijewska - Katedra Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej, Wydział Filozofii, KUL JP II

Zajmuje stanowisko profesora historii filozofii starożytnej i  średniowiecznej na Wydziale Filozofii KUL JP II. W obszarze jej szczególnych zainteresowań znajduje się średniowieczna tradycja neoplatońska, a przede wszystkim myśl św. Augustyna, Boecjusza, Eriugeny, Szkoły w Chartres i Mikołaja z Kuzy. Jest ona autorem kilku monografii w języku polskim (m.in. Księga Pisma i Księga Natury. Heksaemeron Eriugeny i Teodoryka z Chartres, Lublin 1999; Eriugena, Warszawa 2005; Święty Augustyn, Warszawa 2007; Filozof i jego muzy. Antropologia Boecjusza – jej źródła i recepcja, Kęty 2011; Metafizyczna odyseja. Filozofia Jana Szkota Eriugeny, Kęty 2023) oraz licznych artykułów, także w języku angielskim, francuskim i hiszpańskim (m.in. Eriugena’s Idealist Interpretation of Paradise, in: Eriugena, Berkeley and the Idealist Tradition, eds. S. Gersh, D. Moran, Notre Dame University Press, Notre Dame, 2006, 168186; Eriugena and the Twelfth Century: The Concept of Ratio, in: Eriugena and Creation, eds. W. Otten, M.I. Allen, Brepols, Turnhout, 2014, 393425; Latin Neoplatonism: The Medieval Period, in: The Oxford Handbook of Roman Philosophy, ed. M. Garani, J. Konstan, G. Reydams-Schils, Oxford University Press 2023, 568582). Jest także tłumaczem łacińskich filozoficznych tekstów na język Polski (m.in. pism Eriugeny: O predestynacji, Homilia i komentarz do Prologu Ewangelii Jana, Periphyseon, księgi I-V oraz pism Mikołaja z Kuzy O grze kulą, Laik o umyśle).

Czego nie wiemy o filozofii średniowiecznej?

Zapowiedzi

8 marca 2024

Kategorie

Szczegóły dotyczące monografii

ISMN-13 (25)

978-83-67134-28-6

Data publikacji (01)

2024-03-08