Mapy Myśli w Krainie Neuronów. Program treningowy dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym

Natalia Kajka

doi:10.52097/acapress.9788362475988

Mapy Myśli w Krainie Neuronów. Program treningowy dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym

Autorzy

Natalia Kajka

I Klinika Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji, Katedra Psychiatrii, Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

https://orcid.org/0000-0002-1781-6773

DOI: https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475988

Słowa kluczowe:

mapy myśli, neuroplastyczność mózgu, efektywna nauka, program treningowy, uczniowie szkoły podstawowej

Streszczenie

Program treningowy pt. „Mapy Myśli w Krainie Neuronów” to propozycja 25 interesujących zajęć, które mogą zostać zrealizowane z uczniami szkoły podstawowej (IV–VIII), w tym również z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w ramach godziny z wychowawcą.

Celem tych spotkań jest wspieranie rozwoju myślenia dywergencyjnego przez zapoznanie dzieci z metodą Map Myśli, której autorem jest Buzan (2007) oraz procesami neuroplastyczności. Zdolność komórek nerwowych mózgowia do tworzenia nowych sieci połączeń z innymi neuronami wiąże się z jakością przetwarzania informacji, co będzie się przejawiać w procesach uczenia się i zapamiętywania (Pąchalska, Kaczmarek i Kropotov, 2014). Wiedza o tym, jak działają te procesy, umożliwi uczniom nadzorowanie własnej nauki, a zastosowanie Map Myśli wpłynie również na ich efektywność w tym obszarze, ponieważ te graficzne formy notatki przedstawiają najważniejsze zagadnienia i powiązania między nimi. Istotny wydaje się również fakt, że stosuje się je zarówno w edukacji, jak i terapii, a dodatkowo są one także rekomendowane uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (Chen, Xiao, Lin, 2018; Wu, Wu, 2020; Kajka, Kulik, 2021).

Dostępne badania naukowe wskazują, że stosując regularnie Mapy Myśli, uczniowie wzmacniają swoją pamięć, krytyczne myślenie, refleksyjność czy samoregulację emocjonalno-motywacyjną. Oprócz tego mają oni więcej twórczych skojarzeń, co wpływa na szybkość przetwarzania nowych informacji. Do ważnych korzyści można również dodać trenowanie umiejętności selekcji informacji i rozmieszczanie ich na Mapie Myśli w sposób, który ułatwia uczniom panowanie nad materiałem. To i wiele innych benefitów wskazuje, że warto jest sięgnąć po niniejszy program treningowy, który wpisuje się z powodzeniem w nurt nauki przyjaznej mózgowi, neuropsychologii i psychoterapii.

Biogram autora

Natalia Kajka - I Klinika Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji, Katedra Psychiatrii, Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Psycholog, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny, pracownik badawczy I Kliniki Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Autorka monografii i współautorka artykułów naukowych, realizatorka grantu PROM (2019), współrealizatorka grantu Preludium NCN i 4 grantów dyscyplinowych, wykładowca na kursach psychologii klinicznej dzieci i młodzieży, psychoterapii dzieci i młodzieży oraz terapii środowiskowej dzieci i młodzieży w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014−2020, członek Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu, Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej oraz Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, a także komitetów naukowych i organizacyjnych oraz aktywny uczestnik konferencji naukowych. W swojej pracy łączy wiedzę naukową i doświadczenie kliniczne. Specjalizuje się w terapii dzieci z trudnościami szkolno-wychowawczymi oraz ADHD, prowadzi warsztaty i szkolenia dla uczniów, rodziców i nauczycieli, pokazując w działaniu, jak się uczyć efektywnie i zachęcić do tego najmłodszych. Jej obecne zainteresowania naukowe i kliniczne są związane z procesami metapoznawczymi, programami treningowymi w tym zakresie, technikami skutecznego uczenia się (głównie mapy myśli) oraz neuroplastycznością mózgu.

Bibliografia

Piśmiennictwo

Allen, I., Dias, J., Santos, L., Pinho, M., Ribeiro, R. (2019). Bringing life into the classroom use of mind maps on the chemistry class. https://conference.pixel-online.net/NPSE/NPSE/files/npse/ed0008/FP/5576-SESN3781-FP-NPSE8.pdf

Alsuraihi, A.A. (2022). The effect of implementing mind maps for online learning and assessment on students during COVID‑19 pandemic: a cross sectional study. BMC Medical Education, 22(1), s. 169. https://doi.org/10.1186/s12909-022-03211-2

Buzan, T. (2007). Mapy Twoich myśli. Szybkie notowanie, sprawne zapamiętywanie, synteza wiedzy, twórcze myślenie. Aha.

Chen, Y., Xiao, H., Lin, X. (2018). Developing a mind map‑based life review program to improve psychological well‑being of cancer patients: a feasibility study. Psycho‑oncology, 27(1), s. 339−342. https://doi.org/10.1002/pon.4406

Chen, Y., Xiao, H., Zheng, J., Zhang, X., Lin, X. (2020). Effects of a mind map‑based life review programme on psychospiritual well‑being in cancer patients undergoing chemotherapy: A randomised controlled trial. European Journal of Cancer Care, 29(3), e13221. https://doi.org/10.1111/ecc.13221

Eppler, M.J. (2006). A Comparison between Concept Maps, Mind Maps, Conceptual Diagrams, and Visual Metaphors as Complementary Tools for Knowledge Construction and Sharing. Information Visualization, 5(3), s. 202−210. https://doi.org/10.1057/palgrave.ivs.9500131

Flavell, J.H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive–developmental inquiry. American Psychologist, 34(10), s. 906−911. https://doi.org/10.1037/0003-066X.34.10.906

Jakimiuk, B. (2021). Preferowana i rzeczywista codzienność szkolna w perspektywie uczniów. Studia Edukacyjne, 61, s. 7−25. https://doi.org/10.14746/se.2021.61.1

Jonak, K., Krukow, P., Jonak, K. E., Grochowski, C., Karakuła‑Juchnowicz, H. (2019). Quantitative and Qualitative Comparison of EEG‑Based Neural Network Organization in Two Schizophrenia Groups Differing in the Duration of Illness and Disease Burden: Graph Analysis

With Application of the Minimum Spanning Tree. Clinical EEG and neuroscience, 50(4), s. 231−241. https://doi.org/10.1177/1550059418807372

Kajka, N., Kulik, A. (2021). Application of metacognitive strategies in the development of emotional and motivational self‑regulation of students with special educational needs. Research on children with ADHD. Current Problems of Psychiatry, 22(4). https://doi.org/10.2478/cpp-2021-0020

Kajka, N., Kulik, A. (2021). The Influence of Metacognitive Strategies on the Improvement of Reaction Inhibition Processes in Children with ADHD. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 18(3), 878. https://doi.org/10.3390/ijerph18030878

Kajka, N., Szymona, K. (2014). Terapia ADHD. Trening sukcesu w pracy z dzieckiem nadpobudliwym. Czelej.

Kandel, E.R. (1998). A new intellectual framework for psychiatry. The American Journal of Psychiatry, 155(4), s. 457−469. https://doi.org/10.1176/ajp.155.4.457

Kolb, D.A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development (Vol. 1). Englewood Cliffs: Prentice‑Hall.

Kossut, M. (2018). Neuroplastyczność. Podręcznik przeznaczony dla studentów neurokognitywistyki, neuropsychologii, neurobiologii, pedagogiki, neurorehabilitacji i medycyny. Wydawnictwo MEDYK.

Kotarski, R. (2017). Włam się do mózgu. Altenberg.

Lipowska, M., Czaplewska, E., Wysocka, A. (2011). Visuospatial deficits of dyslexic children. Medical science monitor. International Medical Journal Of Experimental And Clinical Research, 17(4), CR216–CR221. https://doi.org/10.12659/msm.881718

Olfos, R., Isoda, M. (2021). Japanese Lesson Study for Introduction of Multiplication. W: M. Isoda, R. Olfos (red.). Teaching Multiplication with Lesson Study. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-28561-6_5

Pąchalska, M., Kaczmarek, B.G.J., Kropotov, J.D. (2014). Neuropsychologia kliniczna. Od teorii do praktyki. PWN.

Sperotto, L. (2016). The Visual Support for Adults with Moderate Learning and Communication Disabilities: How Visual Aids Support Learning. International Journal of Disability, Development and Education, 63(2), s. 260−263. https://doi.org/10.1080/1034912X.2016.1153256

Spillmann, L. (1994). The Hermann Grid Illusion: A Tool for Studying Human Perceptive Field Organization. Perception, 23(6), s. 691−708. https://doi.org/10.1068/p230691

Wu, H.Z., Wu, Q.T. (2020). Impact of mind mapping on the critical thinking ability of clinical nursing students and teaching application. Journal of International Medical Research, 48(3): 300060519893225. https://doi.org/doi:10.1177/0300060519893225

Wysocka, A., Lipowska, M. (2010). Genetyczne podłoże współwystępowania ADHD i dysleksji rozwojowej. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 10(3), s. 189−194.

Inne żródła

Biografie Odkrywców

https://www.national-geographic.pl/artykul/krzysztof-starnawski-wywiad

https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2021/julius/facts/

https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2021/list/facts/

https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2021/patapoutian/facts/

Podstawa Programowa dla klas IV−VIII

https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-IV-VIII

Opis i charakterystyka zwierząt

https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/lesnoteka-1/gady

Encyklopedia

https://www.britannica.com/place/Machu-Picchu