Logos problematicos, czyli problem z problemem
Słowa kluczowe:
problem, pytanie, kategoria, poznanie, nauka, metoda naukowa, język naukowy, filozofia nauki, metodologia, semiotyka języka naukowegoStreszczenie
Monografia stanowi zwieńczenie intelektualnej przyjaźni i wieloletniej współpracy naukowej Andrzeja Bronka i Stanisława Majdańskiego, profesorów Wydziału Filozofii KUL, wspartych istotnie w fazie finalnej przez Monikę Walczak. Jej tematem jest kategoria problemu podstawowa dla każdego typu poznania. Na co dzień rzadko pytamy o sens używanych słów i odczuwamy potrzebę doprecyzowywania ich znaczeń. Odmieniany przez wiele przypadków „problem” należy do częstych wyrażeń języka potocznego i naukowego. Zrozumienie miejsca problemów w każdym typie konwersacji pozwala dostrzec istotne zróżnicowanie sytuacji badawczych i decyzyjnych w poszczególnych dziedzinach wiedzy teoretycznej i praktycznej (chociażby w sądownictwie). Mamy tu jednak do czynienia z „przedmiotem” niepoddającym się łatwej analizie, m.in. dlatego, że chodzi o wyrażenie wieloznaczne, niejasne i nieostre zarówno w użyciu potocznym, jak i naukowym. Z jednej strony wydaje się znajome, z drugiej, jak każde wyrażenie często i na różne sposoby używane (i nadużywane), podlega znaczeniowej inflacji oraz zakresowemu i treściowemu rozmyciu. Logicy i filozofowie poświęcili wprawdzie wiele prac samym pytaniom, ale o problemie, jeśli w ogóle, mowa jest tylko ubocznie. Rozczarowują słowniki i encyklopedie filozoficzne, w których rzadko spotykamy bardziej rozbudowane hasło problem czy nawet wzmiankę o nim w indeksie. Przedmiotem monografii jest głównie naukowe i filozoficzne użycie kategorii problemu, ale rozważania prowadzone są szeroko, by objęły inne obszary. Nie chodzi jednak o normowanie praktyki badawczej, lecz o zdanie sprawy z wielorakich sposobów funkcjonowania kategorii problemu. Istotny jest także teoretyczny i praktyczny pożytek z przeprowadzanych analiz, pozwalających lepiej zrozumieć naturę problemu i tak przyczynić się do jej bardziej świadomego użycia. Rozważania nawiązują do koncepcji erotetyki, wypracowanej przez szkołę lwowsko-warszawską, a tu do dystynkcji metodologicznych K. Ajdukiewicza. Akcentowane jest osadzenie rozważań w dokonaniach lubelskiego środowiska filozoficznego, zwłaszcza w pracach Stanisława Kamińskiego (1910–1986).
Bibliografia
Ackoff, R.L. (przy współpracy S.K. Gupty i J.S. Minasa) (1969). Decyzje optymalne w badaniach stosowanych, tłum. B. Walentynowicz. Warszawa: PWN.
Ackoff, R.L. (1978). The Art of Problem Solving. New York: Wiley.
Agazzi, E. (1997). Dobro. Zło. Nauka. Etyczny wymiar działalności naukowo-technicznej, przekł. E. Kałuszyńska, przedm. opatrzył W. Gasparski. Warszawa: Oficyna Akademicka OAK.
Ajdukiewicz, K. (1949). Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania – Metafizyka. Kraków: Czytelnik.
Ajdukiewicz, K. (1959). Zarys logiki. Warszawa: PZWS.
Ajdukiewicz, K. (1960). Język i poznanie, t. 1. Warszawa: PWN.
Ajdukiewicz, K. (1965a). Język i poznanie, t. 2. Warszawa: PWN.
Ajdukiewicz, K. (1965b). Logika pragmatyczna. Warszawa: PWN.
Ajdukiewicz, K. (1975). Logika pragmatyczna. Wyd. 3. Warszawa: PWN.
Aldridge, D. (2013). The Logical Priority of the Question: R.G. Collingwood, Philosophical Hermeneutics and Enquiry-Based Learning. Journal of Philosophy of Education, 47(1), 71–85.
Alexander, D. (2017). Genes, Determinism and God. Cambridge: University Press.
Andersen, H., Hepburn, B. (2016). Scientific Method. W: E.N. Zalta (red.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/scientific-method/ (dostęp: 25.08.2017).
Anzenbacher, A. (1987). Wprowadzenie do filozofii, tłum. J. Zychowicz. Kraków: PTT.
Awicenna (1974). Księga wiedzy, przełożył, wstępem i przypisami opatrzył B. Składanek, przekład przejrzał K. Leśniak. Warszawa: PWN.
Ayer, A.J. (1956). The Problem of Knowledge. London, New York: Macmillan & Co LTD, St Martin’s Press.
Ayer, A.J. (1965). Problem poznania, tłum. E. König-Chwedeńczuk. Warszawa: PWN.
Ayer, A.J. (1979). The Problem of Knowledge. Harmondsworth: Penguin Books. Tłumaczenie polskie: Ayer, 1965.
Ayer, A.J. (1982). The Central Questions of Philosophy. Harmondsworth: Penguin Books.
Baggini, J., Fosl, P.S. (2010). The Philosopher’s Toolkit. A Compendium of Philosophical Concepts and Methods. Madden, MA: Wiley Blackwell.
Barrow, J.D. (2005). Kres możliwości? Granice poznania i poznanie granic, tłum. H. Turczyn-Zalewska. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Bevir, M. (2004). The Logic of the History of Ideas. Cambridge: Cambridge University Press.
Bhaskar, R. (2008). A Realist Theory of Science, London–New York: Routledge.
Bird, A. (1998). Philosophy of Science. Montreal: McGill-Queen’s UP.
Bird, A. (2007). What Is Scientific Progress?. Nous, 41(1), 64–89.
Bittner, R. (2001). Probleme, theoretische Probleme, philosophische Probleme. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 21–26). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Blair, A. (1999a). Authorship in the Popular ‘Problemata Aristotelis’. Early Science and Medicine”, 4(3), 189–227.
Blair, A. (1999b). The Problemata as a Natural Philosophical Genre. W: A. Grafton, N. Sirasi (red.), Natural Particulars: Nature and the Disciplines in Renaissance Europe (s. 171–204). Cambridge, MA: MIT Press.
Bocheński, J. M. (1975). Selbstdarstellung. W: L. J. Pongratz (red.), Philosophie in Selbstdarstellungen I (s. 11–36). Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Bojar, B. (oprac.) (2002). Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Wydawnictwo SBP: Warszawa.
BonJour, L. (1985). The Structure of Empirical Knowledge. Cambridge: Harvard University Press.
Borchert, D.M. (red.) (2005). The Encyclopedia of Philosophy. Wyd. 2. Detroit: Thomson Gale.
Brams, S.J. (1983). Superior Beings: If they Exist, how would We Know?. Nowy Jork: Springer.
Bréhier, É. (1958). Problemy filozoficzne XX wieku, tłum. M. Tazbir. Warszawa: Pax.
Bronk, A. (1982). Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka H.-G. Gadamera, wyd. 1. Lublin: RW KUL.
Bronk, A. (1987). Demarkacjonizm lubelskiej szkoły filozoficznej. Roczniki Filozoficzne, 35(1), 345–364.
Bronk, A. (1988). Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka H.-G. Gadamera, wyd. 2. Lublin: RW KUL.
Bronk, A. (2014). Mariana Przełęckiego rozumienie religii. W: A. Brożek, J. Jadacki (red.), Księga pamiątkowa. Marianowi Przełęckiemu w darze na 90-lecie urodzin (s. 311–329). Lublin: Norbertinum.
Bronk, A. (2017, 22–25 czerwca). The Notion of Progress and Limits of Knowledge [Referat na konferencji]. „Granice poznania” Societas Humboldtiana Polonorum, Kraków.
Bronk, A. (2020). Antyfundamentalistyczny zwrot filozofii ponowożytnej. W: S. Janeczek, A. Starościc (red.), Historia filozofii, cz. III: Meandry przemian (s. 737–753). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Bronk, A., Kawalec, P. (2007). Pojęcie nauki oraz nauk podstawowych i stosowanych. W: Nauka i Państwo (s. 108–112). Wrocław, Warszawa: FNP.
Bronk, A., Walczak, M. (2019). Metoda naukowa. W: S. Janeczek, A. Starościc (red.), Metodologia nauk, cz. I: Czym jest nauka?, seria: Dydaktyka Filozofii, t. 9 (s. 89–153). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Brożek, A. (2007). Pytania i odpowiedzi. Tło filozoficzne, teoria i zastosowania praktyczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Brożek, A., Jadacki, J. (2014). Księga pamiątkowa. Marianowi Przełęckiemu w darze na 90-lecie urodzin. Lublin: Norbertinum.
Burns, W.E. (2001). The Scientific Revolution. An Encyclopedia. Santa Barbara, California: ABC-CLIO, Inc.
Cackowski, Z. (1964). Problemy i pseudoproblemy. Warszawa: KiW.
Campbell, J.K., O’Rourke, M., Silverstein, H.S. (red.) (2010). Time and Identity. Cambridge: MIT Press.
Cappelen, H., Szabó Gendler, T., Hawthorne, J. (red.) (2016). The Oxford Handbook of Philosophical Methodology. Oxford: Oxford UP.
Carnap, R. (1976). Scheinprobleme in der Philosophie, Einführung von G. Patzig. Frankfurt a.M: Suhrkamp (oryg. 1928).
Chalmers, D. (2010). Świadomy umysł. W poszukiwaniu teorii fundamentalnej, tłum. M. Miłkowski. Warszawa: PWN.
Chettiparamb, A. (2007). Interdisciplinarity: A Literature Review. Southampton: The Interdisciplinary Teaching and Learning Group, Subject Centre for Languages, Linguistics and Area Studies, School of Humanities, University of Southampton. Pobrane z: https://www.llas.ac.uk/resources/3219 (dostęp: 1.01.2015).
Chmielewski, A., Konik, R., Leszczyński, D., Pacewicz, A. (red.) (2014). Studia Philosophica Wratislaviensia. Numer specjalny 2014: Obecność filozofii.
Chomsky, N. (2017). Jakimi istotami jesteśmy?, tłum. J. Rybski. Kraków: Vis–á–vis.
Chrudzimski, A. (1998). Teoria intencjonalności Romana Ingardena. Edukacja Filozoficzna, (25), 249–262.
Chwistek, L. (1935). Granice nauki. Zarys logiki i metodologji nauk ścisłych. Warszawa–Lwów: Książnica-Atlas.
Coreth, E. (1969). Grundfragen der Hermeneutik. Ein philosophischer Beitrag. Freiburg: Herder.
Coreth, E. (1973). Frage. W: H. Krings, H.M. Baumgartner, Ch. Wild, Handbuch philosophischer Grundbegriffe (s. 485–493), Bd. 2. München: Kösel-Verlag.
Cowles, H.M. (2015). Hypothesis Bound: Trial and Error in the Nineteenth Century. Isis, 106(3), 635–645.
Cross, Ch., Roelofsen, F. (2020). Questions. W: E.N. Zalta (red.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Pobrane z: https://plato.stanford.edu/archives/fall2020/entries/questions/ (dostęp: 9.10.2021).
Czeżowski, T. (1948). O metafizyce, jej kierunkach i zagadnieniach. Toruń: Księgarnia Naukowa.
Davies, M., Barnett, R. (2015). The Palgrave Handbook of Critical Thinking in Higher Education. New York: Palgrave Macmillan.
Descartes, R. (1958). Prawidła kierowania umysłem, tłum. L. Chmaja. Warszawa: PWN.
Descartes, R. (1970). Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, tłum. W. Wojciechowska. Warszawa: PWN.
Dewey, J. (1929). The Quest for Certainty: A Study of the Relation of Knowledge and Action. London: G. Allen & Unwin Limited.
Dewey, J. (2003). The Middle Works of John Dewey, 1899–1924. T. 4: 1907–1909, Essays, Moral Principles in Education. Charlottesville.
Doroszewski, J. (2001). Pojęcie problemu w nauce i działalności praktycznej. Studia Semiotyczne, XXIII, 139–152.
Dummett M. (2001). Begriffsanalysen ohne Definitionshoheit. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 27–41). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Dummett M. (2010). Natura i przyszłość filozofii, tłum. M. Iwanicki, T. Szubka, wprowadzenie T. Szubka. Warszawa: IFIS PAN.
Duncan, R., Weston-Smith, M. (red.) (1978). The Encyclopedia of Ignorance. New York: Pocket Books.
Duncan, R., Weston-Smith, M. (red.) (1997). The Encyclopedia of Ignorance: Everything You ever Wanted to Know about the Unknown. New York: Pergamon Press.
Edmonds, D., Eidinow, J. (2002). Pogrzebacz Wittgensteina. Opowieść o dziesięciominutowym sporze między dwoma wielkimi filozofami, tłum. L. Niedzielski. Warszawa: Muza.
Edwards, P. (red.) (1967). The Encyclopedia of Philosophy, wyd. 1. New York–London: The Macmillan Company & Free Press, Collier-Macmillan Publishers.
Feigl, H. (1988). The Scientific Outlook: Naturalism and Humanism. W: E.D. Klemke, R. Hollinger, A.D. Kline (red.), Introductory Readings in the Philosophy of Science (s. 427–437). Buffalo, New York: Prometheus Books.
Feinberg, J., Shafer-Landau, R. (red.) (2017). Reason and Responsibility: Readings in Some Basic Problems of Philosophy. Boston, MA: Cengage Learning.
Fidler, F., Wilcox, J. (2018). Reproducibility of Scientific Results. W: E.N. Zalta (red.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Pobrane z: https://plato.stanford.edu/archives/win2018/entries/scientific-reproducibility/ (dostęp: 5.04.2021).
Flasch, K. (1987). Das philosophische Denken im Mittelalter. Von Augustin zu Machiavelli. Stuttgart: Reclam.
Frede, D. (2001). Meditation über Sein und Sinn philosophischer Probleme. W: J.J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 42–53). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Fritzhand, M. (1970). Główne zagadnienia i kierunki metaetyki. O metaetyce, intuicjonizmie i emotywizmie. Warszawa: KiW.
Frodeman, R. (2010). Introduction. W: R. Frodeman, J. Thompson Klein, C. Mitcham (red.), The Oxford Handbook of Interdisciplinarity (s. xxix–xxxix). Oxford: Oxford UP.
Fuller, S. (1988). Social Epistemology. Bloomington: Indiana University Press.
Fuller, S. (2002). Social Epistemology. Bloomington: Indiana University Press.
Gadamer, H.-G. (1924). Zur Systemidee in der Philosophie. W: Festschrift für Paul Natorp zum siebzigsten Geburtstage, gewidmet von Schülern und Freunden (s. 55–75). Berlin, Leipzig: Walterde Gruyter.
Gadamer, H.-G. (1955). Einleitung. W: R.G. Collingwood, Denken. Eine Autobiographie (s. V–XIV). Stuttgart: K.F. Kohler.
Gadamer, H.-G. (1960). Wahrheit und Methode. Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik. Tübingen: Mohr. Tłumaczenie polskie: Gadamer, 1993.
Gadamer, H.-G. (1972). Begriffsgeschichte als Philosophie. W: H.-G. Gadamer, Kleine Schriften III (s. 237–250). Tübingen: Mohr. Tłumaczenie polskie: Gadamer, 1979.
Gadamer, H.-G. (1977). Die Begriffsgeschichte und die Sprache der Philosophie W: H.-G. Gadamer, Kleine Schriften IV (s. 1–16). Tübingen: Mohr.
Gadamer, H.-G. (1979). Historia pojęć jako filozofia, tłum. K. Michalski. W: H.-G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane (s. 90–106). Wybrał, opracował i wstępem poprzedził K. Michalski, przełożyli M. Łukasiewicz, K. Michalski. Warszawa: PIW.
Gadamer, H.-G. (1980). Niezdolność do rozmowy, tłum. B. Baran. Znak, 309(3), 369–376.
Gadamer, H.-G. (1993). Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. B. Baran. Kraków: Inter esse.
Gawlick, G. (1972). Frage. W: J. Ritter, K. Gründer (red.), Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 2 (s. 1059–1063). Basel, Stuttgart: Schwabe & Co. AG Verlag.
Geldsetzer, L. (1989). Problemgeschichte I. W: J. Ritter, K. Gründer (red.), Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 7 (s. 1410–1414). Basel, Stuttgart: Schwabe & Co. AG Verlag.
Giedymin, J. (1964). Problemy, założenia, rozstrzygnięcia. Studia nad logicznymi podstawami nauk społecznych. Poznań: UAM.
Gilson, É. (1968). Jedność doświadczenia filozoficznego, tłum. Z. Wrzeszcz. Warszawa: PAX.
Gilson, É. (1983). Constantes philosophiques de l’etre. Paris: Vrin.
Gilson, É. (1987). Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, tłum. S. Zalewski. Warszawa: PAX.
Głowiński, M. i in. (1976). Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Gogacz, M. (1982). Tomizm egzystencjalny na tle odmian tomizmu. W: B. Bejze, W kierunku Boga (s. 59–81). Warszawa: ATK. http://katedra.uksw.edu.pl/gogacz/ksiazki/tomizm_egzystencjalny.pdf (dostęp: 5.05.2020).
Goldman, A., Blanchard, T. (2016). Social Epistemology. W: E.N. Zalta (red.), Stanford Encyclopedia of Philosophy. Pobrane z: http://plato.stanford.edu/archives/sum2016/entries/epistemology-social/ (dostęp: 10.07.2021).
Góralski, A. (1980). Twórcze rozwiązywanie zadań. Warszawa: PWN.
Grabmann, M. (1988). Die Geschichte der scholastischen Methode. Erster Band: Die scholastische Methode von ihren Anfängen in der Vaterliteratur bis zum Beginn des 12. Jahrhunderts. Zweiter Band: Die scholastische Methode im 12. und beginnenden 13. Jahrhundert. Berlin: Akademie-Verlag Berlin.
Grobler, A. (2006). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak, s. 91–101.
Gumański, L. (1992). Logical and Semantical Antinomies. Ruch Filozoficzny, 49(1), 21–30.
Gutowski, P. (2002). Między monizmem a pluralizmem. Studium genezy i podstaw filozofii Johna Deweya. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Guziuk-Tkacz M., Siegień-Matyjewicz A. (2012). Leksykon terminów metodologicznych. Nauki pedagogiczne i pokrewne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Haack, S. (2012). Six Signs of Scientism. Logos and Episteme, 3(1), 75–95. DOI: https://doi.org/10.5840/logos-episteme20123151.
Hacker, P.M.S. (2001). Verstehen wollen. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 54–71). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Hacking, I. (2001). Vom Gedächtnis der Begriffe. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 72–86). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Hadamard, J. (1964). Psychologia odkryć matematycznych, tłum. R. Molski. Warszawa: PWN.
Hajduk, Z. (2015). Dlaczego wierzyć?. W: P. Bylica, K.J. Kilian, R. Piotrowski, D. Sagan (red.), Filozofia – nauka – religia. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Jodkowskiemu z okazji 40-lecia pracy naukowej (s. 517–522). Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Hall, A.R. (1966). Rewolucja naukowa 1500–1800. Kształtowanie się nowożytnej postawy naukowej, tłum. T. Zembrzuski. Warszawa: PAX.
Hamblin, C.L. (1967). Questions. W: P. Edwards (red.), The Encyclopedia of Philosophy, t. 7 (s. 49–53). New York: Macmillan.
Hamilton, E.R. (1929). The Art of Interrogation. London: Kegan Paul.
Hänel, M. (2001). Problemgeschichte als Forschung: Die Erbschaft des Neukantianismus. W: O.G. Oexle (red.), Das Problem der Problemgeschichte 1880–1932 (s. 85–128). Göttingen: Wallstein Verlag.
Hanks, P.W. (2006). Questions. W: D. Borchert (red.), Encyclopedia of Philosophy, t. 10 (s. 32–37). Detroit: Thomson, Gale.
Harrah, D. (1998). Questions. W: E. Craig (red.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, Version 1.0 (s. 7107–7109). London: Routledge.
Hartman, J. (2011). Wiedza. Byt. Człowiek. Z głównych zagadnień filozofii. Kraków: Universitas.
Hartman, J. (2013). Głupie pytania. Kraków: Agora.
Haubold, S. (1989). Problemgeschichte III. W: J. Ritter, K. Gründer (red.), Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 7 (s. 1416–1417). Basel, Stuttgart: Schwabe & Co. AG Verlag.
Heidegger, M. (1957). Der Satz der Identität. W: M. Heidegger, Identität und Differenz (s. 11–34). Pfullingen: Neske.
Heller, M. (2015). Moralność myślenia. Kraków: Copernicus Center Press.
Heller, M. (2018). Granice nauki. Kraków: Copernicus Center Press.
Heller, M., Michalik, A., Życiński, J. (1987). Filozofować w kontekście nauki. Kraków: PTT.
Hempoliński, M. (1974). Brytyjska filozofia analityczna. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Henrich, D. (2001). Das eine Problem, sich Problem zu sein. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 87–101). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Herbut, J. (1987). Metoda transcendentalna w metafizyce. Opole: Wydawnictwo św. Krzyża.
Herbut, J. (2004). Elementy metodologii filozofii. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Hintikka, J. (1993). Knowledge-Seeking by Questioning. W: J. Dancy, E. Sosa (red.), A Companion to Epistemology (s. 241–244). Oxford, Cambridge, Mass.
Hirsch Hadorn, G., Pohl, Ch., Bammer, G. (2010). Solving Problems through Transdisciplinary Research. W: R. Frodeman, J.T. Klein, R.C. Dos Santos Pacheco (red.), The Oxford Handbook of Interdisciplinarity (s. 431–452). Oxford: Oxford UP.
Holzhey, H. (1989). Problem. W: J. Ritter, K. Gründer (red.), Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 7 (s. 1397–1408). Basel, Stuttgart: Schwabe & Co. AG Verlag.
Horgan, J. (1997). The End of Science. Facing the Limits of Knowledge in the Twilight of the Scientific Age. New York: Broadway Books. Tłumaczenie polskie: Horgan, 1999.
Horgan, J. (1999). Koniec nauki czyli o granicach wiedzy u schyłku ery naukowej, tłum. M. Tempczyk. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Hugon, E. (1925). Zasady filozofii. Dwadzieścia cztery tezy tomistyczne, tłum. ks. A. Żychliński. Poznań: Św. Wojciech.
Hume, D. (1947). Badania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum. J. Łukasiewicz, K. Twardowski. Kraków: PAU.
Hursh, B., Haas, P., Moore, M. (1983). An Interdisciplinary Model to Implement General Education. Journal of Higher Education, 54(1), 42–59.
Hübener, W. (1989). Problemgeschichte II. W: J. Ritter, K. Gründer, (red.), Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 7 (s. 1416–1417). Basel, Stuttgart: Schwabe & Co. AG Verlag.
Ingarden, R. (1960). O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, tłum. M. Turowicz. Warszawa: PWN.
Ingarden, R. (1972). Z teorii języka i filozoficznych podstaw logiki. Warszawa: PWN.
Ingarden, R. (1988). O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, tłum. M. Turowicz. Warszawa: PWN.
Inwagen, P., Zimmerman, D.W. (red.) (1998). Metaphysics: The Big Questions. Oxford: Blackwell.
Irwin, A. (1995). Citizen Science: A Study of People, Expertise and Sustainable Development. New York: Routledge.
Irwin, A. (2022). Citizen Science: A Study of People, Expertise and Sustainable Development. New York: Routledge.
Jadacki, J. (1985). Spór o granice poznania. Prolegomena do epistemologii. Warszawa: PWN.
Jadacki, J. (2008). Czy spory filozoficzne są rozstrzygalne?. W: A. Brożek, M. Zubricka (red.), Filozoficzne problemy nauki. Praca zbiorowa. Lviv-Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Jadacki, J. (2018). Twórca współczesnej semiotyki polskiej. Rzecz o Profesorze Jerzym Pelcu. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 27(2), 41–95.
James, W. (1979). Some Problems of Philosophy. Cambridge, MA and London: Harvard University Press. Tłumaczenie polskie: James, 2004.
James, W. (2004). Z wybranych problemów filozofii. Początek wprowadzenia do filozofii, przeł. M. Filipczuk, Kraków: Wyd. Zielona Sowa.
Janet, P., Séailles, G. (1886). Histoire de la philosophie. Les problèmes et les écoles. Paris.
Janich, P. (1992). Grenzen der Naturwissenschaft. Erkennen als Handeln. München: Verlag C.H. Beck.
Jaspers, K. (1976). Einführung in die Philosophie. München: R. Piper&Co. Verlag.
Jaspers, K. (1976). Was ist Philosophie? Ein Lesebuch. München: Pieper Verlag.
Jedynak, A. (1992). Terminologiczne i rzeczowe spory w filozofii. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 1(1), 81–89.
Jedynak, A. (2008). Czy spory filozoficzne są rozstrzygalne?. W: A. Brożek, M. Zubricka (red.), Filozoficzne problemy nauki. Praca zbiorowa (s. 308–309). Lviv–Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Johnson, D.W. (2015). Constructive Controversy. Theory, Research, Practice. Cambridge: Cambridge UP.
Jonkisz, A. (2008). Czy spory filozoficzne są rozstrzygalne?. Studia z Filozofii Polskiej, 3, 75–81.
Jonkisz, A. (2020). Pytania i odpowiedzi. Ujęcie teoriomnogościowe. Kraków: Ignatianum.
Jordania, J. (2006). Who Asked the First Question? The Origins of Human Choral Singing, Intelligence, Language and Speech. Tbilisi: Ivane Javakhishvili Tbilisi State University.
Judycki, S. (1993). Czy istnieją specyficzne metody filozoficzne?. Kwartalnik Filozoficzny, 21(4), 15–39.
Judycki, S. (2004). Czy istnieją rozstrzygające argumenty filozoficzne?. Diametros, (2), 39–56. Pobrano z: www.diametros.iphils.uj.edu.pl (dostęp: 20.12.2021).
Kamiński, S. (1961). Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kamiński, S. (1986). O metodzie filozofii klasycznej. Roczniki Filozoficzne, 34(1), 5–20.
Kamiński, S. (1989). O naturze filozofii. W: S. Kamiński, Jak filozofować? (s. 45–53). Lublin: TN KUL.
Kamiński, S. (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Pisma wybrane, t. 4, do druku przygotował A. Bronk. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kamiński, S. (1993). Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania. Pisma wybrane, t. 2, do druku przygotował J. Herbut. Lublin: TN KUL.
Kampourakis, K., McCain, K. (2019). Uncertainty: How It Makes Science Advance. Oxford: OUP.
Kant, I. (1957). Krytyka czystego rozumu, t. 2, tłum. R. Ingarden. Warszawa: PWN.
Kant, I. (2002). Logika. Podręcznik do wykładów (wydany przez Gottloba Benjamina Jäschego), tłum. pol. Z. Zawirski, Filo-Sofija, 2, (1), 131–164.
Kasprzyk, L., Węgrzecki, A. (1974). Wprowadzenie do filozofii. Warszawa: PWN.
Kaufmann, A., Fustier, M., Drevet, A. (1975). Inwentyka: metody poszukiwania twórczych rozwiązań, tłum. M. Wołodźko. Warszawa: WNT.
Kekes, J. (2014). The Nature of Philosophical Problems: Their Causes and Implications. Oxford: Oxford University Press.
Kitcher, P. (1993). The Advancement of Science. Science Without Legend, Objectivity Without Illusions. New York: Oxford UP.
Kitcher, P. (2011). Philosophy Inside Out. Metaphilosophy, 42(3), 248–260.
Kitcher, P. (2015). Pragmatism and Progress. Transactions of the Charles S. Peirce Society, 51(4), 475–494.
Klein, J.T. (1990). Interdisciplinarity: History, Theory and Practice. Detroit: Wayne State University Press.
Klein, J.T. (2010). A Taxonomy of Interdisciplinarity. W: R. Frodeman, J.T. Klein, C. Mitcham (red.), The Oxford Handbook of Interdisciplinarity (s. 15–30). Oxford: Oxford UP.
Koj, L., Wiśniewski, A. (1989). Inquiries into the Generating and Proper Use of Questions. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Koterski, A. (2015). „Ostateczna” ocena demarkacjonizmu. W: P. Bylica, K. Kilian, R. Piotrowski, D. Sagan (red.), Filozofia – nauka – religia. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Jodkowskiemu z okazji 40-lecia pracy naukowej (s. 309–317). Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Kotarbiński, T. (1961). Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Wrocław: Ossolineum.
Kozłowski, J. (2010). Narodziny i rozwój dyscyplin naukowych, http://kbn.icm.edu.pl/pub/kbn/sn/archiwum/9601/kozlow.html (dostęp: 6.08.2010).
Krajewski, W. (1965). Główne zagadnienia i kierunki filozofii, cz. II: Ontologia. Warszawa: PIW.
Krąpiec, M.A. (1962). Dlaczego zło?. Kraków: Znak.
Krąpiec, M.A. (1963). Filozofia i postęp. Znak, 15, 359–368.
Krąpiec, M.A. (1978). Metafizyka. Zarys teorii bytu. Lublin: TN KUL.
Krąpiec, M.A. (1997). Czym jest filozofia klasyczna?. Roczniki Filozoficzne KUL, 45(1), 156–165.
Kubiński, T. (1970). Wstęp do logicznej teorii pytań. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kuhn, T.S. (1968). Struktura rewolucji naukowych, tłum. H. Ostromęcka. PWN: Warszawa.
Kuhn T.S. (1970). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago, London: The University of Chicago Press. Tłumaczenie polskie: Kuhn, 1968, 2001.
Kuhn, T.S. (1977). Logic of Discovery or Psychology of Research?. W: T.S. Kuhn, The Essential Tension: Selected Studies in ScientificTradition and Change (s. 266–292). Chicago: University of Chicago Press. Tłumaczenie polskie: Kuhn, 1985.
Kuhn, T.S. (1985). Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, tłum. S. Amsterdamski. Warszawa: PIW.
Kuhn, T.S. (2001). Struktura rewolucji naukowych, tłum. H. Ostromęcka. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Kusch, M. (2011). Social Epistemology. W: S. Bernecker, D. Pritchard (red.), The Routledge Companion to Epistemology (s. 873–884). London and New York: Routledge. Pobrano z: http://www.academia.edu/185820/Social_Epistemology (dostęp: 29.06.2016); http://www.hps.cam.ac.uk/research/se.html (dostęp: 29.06.2016).
Lakatos, I. (1968). Criticism and the Methodology of Scientific Research Programmes. Proceedings of the Aristotelian Society, 69149–186.
Lakatos, I. (1970). Falsification and the Methodology of Scientific Research Programmes. W: I. Lakatos, A. Musgrave (red.), Criticism and the Growth of Knowledge (s. 91–196). Cambridge: The Cambridge University Press; tłumaczenie polskie: Lakatos, 1995.
Lakatos, I. (1995). Falsyfikacja a metodologia naukowych programów badawczych. W: I. Lakatos, Pisma z filozofii nauk empirycznych (s. 3–169), tłum. W. Sady. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lakatos, I. (1995). Historia nauki a jej racjonalne rekonstrukcje. W: I. Lakatos, Pisma z filozofii nauk empirycznych (s. 170–234), tłum. W. Sady. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Landsburg, S.E. (2009). The Big Questions: Tackling the Problems of Philosophy with Ideas from Mathematics, Economics and Physics. New York: Free Press.
Langley, P., Magnani, L., Schunn, C., Thagard, P. (2005). An Extended Theory of Human Problem Solving. Proceedings of the Annual Meeting of the Cognitive Science Society, 27. http://www.isle.org/~langley/papers/icarus.cs05.pdf (dostęp: 24.02.2014).
Laudan, L. (1977). Progress and Its Problems. Toward a Theory of Scientific Growth. Berkeley and Los Angeles: The University of California Press.
Laudan, L. (1984). Science and Values. The Aims of Science and Their Role in Scientific Debate. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
Laudan, L. (1996). Beyond Positivism and Relativism. Theory, Metod and Evidence. Boulder: Westview Press.
Lehar, S. (2004). The Boundaries of Human Knowledge. A Phenomenological Epistemology or Waking Up in a Strange Place. Pobrano z: http://cns-alumni.bu.edu/~slehar/webstuff/book2/Boundaries.pdf (dostęp: 23.04.2020).
Lekka-Kowalik, A. (2008). Odkrywanie aksjologicznego wymiaru nauki. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Levy, A., Godfrey-Smith, P. (red.) (2020). The Scientific Imagination: Philosophical and Psychological Perspectives. Oxford: Oxford University Press.
Lonergan, B. (1957). Insight: A Study of Human Understanding. London: Longmans.
Lonergan, B. (1970). Insight: A Study of Human Understanding. New York: Philosophical Library.
Lonergan, B. (1992). Collected Works of Bernard Lonergan, t. 3: Insight: A Study of Human Understanding. Toronto: University of Toronto Press, Scholarly Publishing Division.
Lopez Cerezo, J.A., Krohn, W., Newell, W., Tuana, N., Weingart, P. (red.) (2012). Oxford Handbook of Interdisciplinarity. Oxford: Oxford UP.
Luntley, M. (2016). What’s the Problem with Dewey? European Journal of Pragmatism and American Philosophy [online] VIII-1. Pobrano z: https://journals.openedition.org/ejpap/444 (dostęp: 18.04.2020).
Łukasiewicz, J. (1912). O twórczości w nauce. W: Księga pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661, t. 1 (s. 1–15). Lwów: Uniwersytet Lwowski. Pobrano z: http://pbc.biaman.pl/Content/3971/Syg.%20%20111452%20-%2019.pdf (dostęp: 21.07.2021).
Łukasiewicz, J. (1934). O nauce. Lwów: Polskie Towarzystwo Filozoficzne.
Łukasiewicz, J. (1961). Analiza i konstrukcja pojęcia przyczyny (1906). W: J. Łukasiewicz, Z zagadnień logiki i filozofii. Pisma wybrane (s. 9–62), wybór, wstęp i opracowanie J. Słupecki, Warszawa: PWN.
Machamer, P. Wolters, G. (red.). (2010). Interpretation: Ways of Thinking about the Sciences and the Arts. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
Majdański, S. (1972). Problemy asercji zdaniowej. Szkice pragmatyczne, Lublin: TN KUL.
McGinn, C. (1993). Problems in Philosophy: The Limits of Inquiry, Oxford: Blackwell.
MacIntyre, A. (2009). God, Philosophy, Universities: A Selective History of the Catholic Philosophical Tradition. Lanham: Rowman & Littlefield. Tłumaczenie polskie: MacIntyre, 2013.
MacIntyre, A. (2013). Bóg – filozofia – uniwersytety. Wybrane zagadnienia z historii katolickiej tradycji filozoficznej, przeł. A. Łagocka, Warszawa: IW Pax.
Mantzavinos, C. (2016). Hermeneutics. W: E.N. Zalta (red.), Stanford Encyclopedia of Philosophy. Pobrane z: https://plato.stanford.edu/archives/win2016/entries/hermeneutics/ (dostęp: 28.09.2019).
Manterys, A. (2000). Klasyczna idea definicji sytuacji. Warszawa: UW.
Manterys, A. (2005). Sytuacja społeczna. W: Encyklopedia socjologii. Suplement, komitet redakcyjny (s. 319–324). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Marcel, G. (1955). L’Homme problématique. Paris: Aubier.
Marcel, G. (1962). Być i mieć, tłum. P. Lubicz. Warszawa: PAX.
Marcel, G. (1965). Od sprzeciwu do wezwania, tłum. S. Ławicki. Warszawa: PAX.
Marcel, G. (1995). Tajemnica bytu, tłum. M. Frankiewicz. Kraków: Znak.
Marciszewski, W. (1971). Sztuka dyskutowania. Warszawa: Iskry.
Marciszewski, W. (1977). Metody analizy tekstu naukowego. Warszawa: PWN.
Maryniarczyk, A. (1986). Metoda separacji a metafizyka. Lublin: TN KUL.
Materna, P. (1980). Problem. W: J. Speck (red.), Handbuch wissenschaftstheoretischer Begriffe, Bd. 2 (s. 511–514). Göttingen: UTB Vandenhoeck.
McIntyre, L. (2019). The Scientific Attitude: Defending Science from Denial, Fraud, and Pseudoscience. Cambridge: MIT Press.
Medawar, P. (1984). The Limits of Science. Oxford: OUP.
Mehlberg, H. (1958). The Reach of Science. Toronto: Univ. of Toronto Press.
Menken, S., Keestra, M. (red.) (2016). An Introduction to Interdisciplinary Research. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Mittelstraß, J. (2001). Philosophische Probleme zwischen Wissenschaft und Lebenswelt. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 134–144), Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Moore, G.E. (1953). Some Main Problems of Philosophy. London: George Allen & Unwin Ltd.; New York: The Macmillan Company. Polskie tłumaczenie: Moore, 1967.
Moore, G.E. (1967). Z głównych zagadnień filozofii, tłum. C. Znamierowski. Warszawa: PWN.
Moore, G.E. (1990). O metodzie filozoficznej. Wybór tekstów, wstęp, wybór, tłumaczenie W. Sady. Warszawa: Wydane staraniem Klubu Otryckiego.
Morris, S.G. (2015). Science and the End of Ethics. New York: Palgrave, Macmillan.
Myers, Ch., Haynes C. (2002). Transforming Undergraduate Science Through Interdisciplinary Inquiry. W: C. Haynes (red.), Innovations in Interdisciplinary Teaching (s. 179–197). Phoenix, AZ: American Council on Education, The Oryx Press.
Nagel, T. (1991). Mortal Questions. Cambridge: Cambridge UP. Polskie tłumaczenie: Nagel, 1997.
Nagel, T. (1997). Pytania ostateczne, tłum. A. Romaniuk. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Newell, W.H. (2001). A Theory of Interdisciplinary Studies. Issues in Integrative Studies, 19, 1–25.
Newell, A., Simon, H.A. (1972). Human Problem Solving. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Newell, A., Shaw, J.C., Simon, H.A. (1958). Elements of a Theory of Human Problem Solving. Psychological Review, 65(3), 151–166.
Newton, I. (2011). Matematyczne zasady filozofii przyrody, tłum. J. Wawrzecki. Rzeszów: Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Fundacja Centrum Kopernika.
Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B. (2008). Psychologia poznawcza. Warszawa: PWN.
Nielsen, K. (1988). Wprowadzenie do filozofii, tłum. Z. Szawarski. Warszawa: KiW.
Nietzsche F. (1879). Menschliches, Allzumenschliches. Ein Buch für freie Geister. Chemnitz: Verlag von Ernst Schmeitzner.
Nolan, D. (2016). Method in Analytic Metaphysics. W: H. Cappelen, T. Szabó Gendler, J. Hawthorne (red.), The Oxford Handbook of Philosophical Methodology (s. 159–178). Oxford: Oxford University Press.
Nosal, C. (1975). Kryteria klasyfikacji sytuacji: zadań i problemów. Wrocław: Wyd. Polit. Wrocławskiej.
Nosal, C. (2001). Psychologia myślenia i działania menedżera. Rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, kreowanie strategii. Kraków: Akade.
Nosal, C. (2007). Psychologia poznania naukowego – umysły i problemy. Nauka, (2), 57–76.
Nowaczyk, A. (2006). Poławianie sensu w filozoficznej głębi. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Nowaczyk, A., Żołnowski, Z. (1974). Logika i metodologia badań naukowych dla lekarzy. Warszawa: PZWL.
Nowak, L. (1976). Arystotelesowska teoria nauki (cześć I). Studia Philosophiae Christianae, 12(1), 133–168.
Nowotny, H. (2016). The Cunning of Uncertainty. Cambridge: Polity Press.
Nussbaum, M. (2001). Arbeit an der Kultur der Vernunft. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 145–147). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
O’Connor, C., Weatherall, J.O. (2019). The Misinformation Age. How False Beliefs Spread. New Heaven, London: Yale University Press.
O’Hear, A. (1982). Karl Popper. London: Routledge.
Olczyk, S. (2003). Karl Popper: teoria ewolucji a logika sytuacji. Filozofia Nauki, 11(2), 79–92.
Passmore, J.A. (1985). Recent Philosophers. A Supplement to a Hundred Years of Philosophy. London: Duckworth.
Pawłowski, T. (1977). Teoria pytań i jej zastosowania. W: T. Pawłowski, Pojęcia i metody współczesnej humanistyki (s. 151–193). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Pawłowski, T. (1978). Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych. Warszawa: PWN.
Pelc, J. (1961). O pojęciu tematu. Wrocław: Ossolineum.
Pelc, J. (1971). O użyciu wyrażeń. Wrocław: Ossolineum.
Pelc, J. (1985). Rzecz o twórczym działaniu: notatki z lektur i refleksje. Studia Filozoficzne, (8–9), 5–18.
Pelc, J. (1991). O poznawczej roli pytań. W: J. Pelc (red.), Prace z pragmatyki, semantyki i metodologii semiotyki (s. 287–302). Wrocław: Ossolineum.
Penrose, R. (1995). Nowy umysł cesarza. O komputerach, umyśle i prawach fizyki, tłum. P. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Perennial Philosophy. (b.r.w.). W: Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Perennial_philosophy (dostęp: 2.08.2019).
Perzanowski, J. (red.) (1989). Jak filozofować? Studia z metodologii filozofii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pfänder, A. (1921). Logik. Halle: Verlag von Max Niemeyer.
Pfänder, A. (1929). Logik. Halle: Verlag von Max Niemeyer.
Pfänder, A. (1963). Logik. Tübingen: Niemeyer.
Philosophie (1989). Philosophie. W: J. Ritter, K. Gründer, G. Gabriel (red.), Historisches Wörterbuch der Philosophie (s. 572–879), t. 7. Basel, Stuttgart: Schwabe & Co. AG Verlag.
Piaget, J. (1977). Psychologia i epistemologia, tłum. Z. Zakrzewska. Warszawa: PWN.
Piaget, J. (1981). Równoważenie struktur poznawczych. Centralny problem rozwoju, tłum. Z. Zakrzewska. Warszawa: PWN.
Pieper, J. (1975). Philosophie in Selbstdarstellungen I. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
Pieter, J. (1960). Praca naukowa. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Pietrasiński, Z. (1983). Atakowanie problemów. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Pietruska-Madej, E. (1990). Odkrycie naukowe. Kontrowersje filozoficzne. Warszawa: PWN.
Poczobut, R. (2012). Interdyscyplinarność i pojęcia pokrewne. W: A. Chmielewski, M. Dudzikowa, A. Grobler (red.), Interdyscyplinarnie o interdyscyplinarności. Między ideą a praktyką (s. 39–61). Kraków: Impuls.
Polanyi, M. (1962). Personal Knowledge. Towards a Post-Critical Philosophy. London: The Univ. of Chicago Press.
Popper, K.R. (1984). Nędza historycyzmu, tłum. S. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Krąg.
Popper, K.R. (1986). How I See Philosophy?. W: S.G. Shanker (red.), Philosophy in Britain Today (s. 198–212). New York. Tłumaczenie polskie: Popper, 1988.
Popper, K.R. (1988). Jak widzę filozofię, tłum. T. Szubka. Przegląd Powszechny, (7/8), 31–48.
Popper, K.R. (1992). Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, przełożył i wstępem opatrzył A. Chmielewski. Warszawa: PWN.
Popper, K.R. (1995). Philosophy and Problems. A. O’Hear (red.). Cambridge: CUP.
Popper, K.R. (1997). Nieustanne poszukiwania. Autobiografia intelektualna, tłum. A. Chmielewski. Kraków: Znak.
Popper, K.R. (1997). Modele, narzędzia i prawda. W: K.R. Popper, Mit schematu pojęciowego. W obronie nauki i racjonalności (s. 173–206). Warszawa: KiW.
Popper, K.R. (1999). Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, tłum. S. Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Popper, K.R. (2002). Conjectures and Refutations. The Growth of Scientific Knowledge. London, New York: Routledge. Tłumaczenie polskie: Popper, 1999.
Popper, K.R. (2002). Back to the Presocratics. W: K.R. Popper, Conjectures and Refutations. The Growth of Scientific Knowledge (s. 136–165). London, New York: Routledge.
Porter, R. (red.) (1996). Rewriting the Self. Histories from the Renaissance to the Present. New York: Routledge.
Poznański, J. (2019). Granice nauki. W: S. Janeczek, M. Walczak, A. Starościc (red.), Metodologia nauk. Cz. I: Czym jest nauka? (s. 447–469). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Pólya, G. (1964). Jak to rozwiązać? Nowy aspekt metody matematycznej, tłum. L. Kubik, Warszawa: PWN.
Próchnicka, M. (1991). Informacja a umysł. Kraków: Universitas.
Przanowska, M. (2013). Człowiek jako pytanie. O dialektycznym transcendowaniu w doświadczeniu kształtującego słuchania. Kwartalnik Pedagogiczny, 2(228), 49–76.
Przanowska, M. (2015). The Hermeneutic Priority of the Question: Cultivating the Hermeneutic Ear (Hermeneutyczne pierwszeństwo pytania. Kształtowanie hermeneutycznego ucha). Studia Paedagogica Ignatiana, 18, 59–80. Pobrano z: http://apcz.pl/czasopisma/index.php/SPI/article/view/SPI.2015.003 (dostęp: 13.06.2021).
Przedmiot (1983). W: A. Podsiad, Z. Więckowski (oprac.), Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych dla studiujących filozofię chrześcijańską (s. 302–303). Warszawa: PAX.
Przełęcki, M. (1992). Platon o niewyrażalności poznania filozoficznego. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 1(1), 65–79.
Przełęcki, M. (1996). Poza granicami nauki. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Przełęcki, M. (2007). Antyirracjonalizm Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. W: M. Przełęcki, Horyzonty metafizyki (s. 98–105). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Przełęcki, M. (2007). Horyzonty metafizyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Przełęcki, M. (2010). Within and Beyond the Limits of Science. Logical Studies of Scientific and Philosophical Knowledge, J. Jadacki (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Puzzle. (b.r.w.). W: Dictionary.com. http://www.dictionary.com/browse/puzzle?s=t (dostęp: 18.07.2016).
Ranganathan, Sh.R. (1967). Prolegomena to Library Classification. London: Asia Publishing House.
Reichenbach, H. (1960). Powstanie filozofii naukowej, tłum. H. Krahelska. Warszawa: KiW (oryg. 1951).
Repko, A.F. (2008). Interdisciplinary Research: Process and Theory. Wyd. 1. Los Angeles: Sage Publications Inc.
Repko, A.F., Szostak, R. (2020). Interdisciplinary Research: Process and Theory. Wyd. 4. Los Angeles: Sage Publications Inc.
Rescher, N. (1978). Scientific Progress. Oxford: Blackwell.
Rescher, N. (2010). Philosophical Inquiries. An Introduction to Problems of Philosophy. Pittsburg, PA: University of Pittsburgh Press.
Resnik, D.B. (red.) (1998). The Ethics of Science. An Introduction. London, New York: Routledge.
Rettet den technischen Menschen. (1958, 26 listopada). Rettet den technischen Menschen. Die Zeit. https://www.zeit.de/1953/48/rettetden-technischen-menschen (dostęp: 4.07.2021)
Rorty, R. (red.) (1967). The Linguistic Turn: Recent Essays in Philosophical Method. Chicago: University of Chicago Press. Wydanie z 1992 r. zawiera dwa dodatkowe eseje Rorty’ego.
Rorty, R. (red.) (1988). The Linguistic Turn: Recent Essays in Philosophical Method. Chicago: University of Chicago Press.
Rorty, R. (2001). Im Dienste der Welterschliessung. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 148–154). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Rosenberg, A. (2000). Philosophy of Science. A Contemporary Introduction. London: Routledge.
Rosenberg, A. (2005). Philosophy of Science. A Contemporary Introduction. London: Routledge.
Russell, B. (1948). Human Knowledge. Its Scope and Limits. London: Routledge.
Russell, B. (1995). Problemy filozofii, przełożył i posłowiem opatrzył W. Sady, Warszawa: PWN (oryg. 1912).
Ryle, G. (1970). Czym jest umysł?, tłum. W. Marciszewski. Warszawa: PWN.
Rynin, D., Johnson, A.B. (2006). Encyclopedia of Philosophy, t. 4. Detroit: Thomson.
Rzycka, O. (2010). Niezwykła moc zadawania pytań w zarządzaniu ludźmi. Warszawa: Wolters Kluwer.
Sady, W. (2000). Spór o racjonalność naukową. Od Poincarégo do Laudana. Warszawa: FNP.
Satija, M. P. (2001). Relationships in Ranganathan’s Colon Classification. W: C.A. Bean, R. Green (red.), Relationships in the Organization of Knowledge (s. 199–210). Dordrecht: Springer.
Schaff, A. (1981). Stereotyp a działanie ludzkie. Warszawa: KiW.
Schmitt, F. (1999). Social Epistemology. W: J. Greco, E. Sosa (red.), Epistemology (s. 354–382). Oxford: Blackwell.
Schneider, H. (1989). Philosophie, immerwährende; lat. philosophia perennis. W: J. Ritter, K. Gründer (red.), Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 7 (s. 898–900). Basel, Stuttgart: Schwabe & Co. AG Verlag.
Schulte, J., Wenzel, U.J. (red.) (2001). Was ist ein „philosophisches” Problem?. Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Schulte, J. (2001). Vorwort. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 7–19). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Searle, J. (1969). Speech Acts. Cambridge, UK: Cambridge University Press. Tłumaczenie polskie: Searle, 1987.
Searle, J. (1979). Expression and Meaning. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Searle, J. (1987). Czynności mowy: rozważania z filozofii języka, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa: Pax.
Seel, M. (2001). Sechs nur scheinbar widersprüchlichen Antworten. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches”Problem? (s. 155–165). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Selye, H. (1967). Od marzenia do odkrycia naukowego: Jak być naukowcem, tłum. L. Zembrzuski, W. Serzysko. Warszawa: PZWL.
Shapere, D. (1965). Philosophical Problems of Natural Science. New York: Macmillan.
Shapin, S. (1979). Homo Phrenologicus: Anthropological Perspectives on an Historical Problem. W: B. Barnes, S. Shapin (red.), Natural Order: Historical Studies in Scientific Culture (s. 41–71). Beverly Hills, CA: Sage.
Simmel, G. (1927). Hauptprobleme der Philosophie. Berlin, Leipzig: Walter de Gruyter.
Simon, H.A., Newell, A. (1971). Human Problem Solving. The State of the Theory in 1970. American Psychologist, 26(2), 145–159. Pobrano z: http://www.cog.brown.edu/courses/cg195/pdf_files/fall07/Simon%20and%20Newell%20%281971%29 / (dostęp: 23.04.2016).
Skarga, B. (1989). Granice historyczności. Warszawa: PIW.
Skarga, B. (1999). O filozofię bać się nie musimy. Warszawa: PWN.
Skarga, B. (2005). Kwintet metafizyczny. Kraków: Universitas.
Sokal, A., Bricmont, J. (2004). Modne bzdury. O nadużywaniu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, tłum. P. Amsterdamski. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Solomon, R.C., Higgins, K.M. (red.) (2006). The Big Questions. A Short Introduction to Philosophy. Wadsworth: Cengage Learning.
Solomon, R.C., Higgins, K.M. (red.) (2010). The Big Questions. A Short Introduction to Philosophy. Wadsworth: Cengage Learning.
Solving problem. (b.r.w.). W: Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Problem_solving.
Sosis, C., Williamson, T. (2017). What Is It Like to Be a Philosopher? http://www.whatisitliketobeaphilosopher.com/timothy-williamson (dostęp: 12.08.2019).
Spendel, Z. (2013). Etyka, psychologia czy filozofia nauki?. Nauka PA, 2, 147–157.
Spiegelberg, H. (1982). The Phenomenological Movement. A Historical Introduction. The Hague: Martinus Nijhoff Publishers.
Stępień, A.B. (1964). Wprowadzenie do metafizyki. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Stępień, A.B. (1966). Z teorii pytań. W: A. Stępień, O metodzie teorii poznania (s. 37–42). Lublin: TN KUL.
Stępień, A.B. (2015). Kilka wstępnych uwag o sporze: realizm – idealizm. W: A. Stępień, Studia i szkice filozoficzne (s. 76–78), przygotował do wydania R. Kryński. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Such, J. (1975). Problemy weryfikacji wiedzy. Warszawa: PWN.
Sułek, A. (1979). Eksperyment w badaniach społecznych. Warszawa: PWN.
Swieżawski, S. (1960). Rozum i tajemnica. Kraków: Znak.
Swieżawski, S. (1966). Zagadnienie historii filozofii. Warszawa: PWN.
Szostak, R. (2002). How to Do Interdisciplinarity: Integrating the Debate. Issues in Integrative Studies, 20, 103–122.
Szubka, T. (1988). Filozofia jako konstrukcja i uzasadnienie światopoglądów (Metafilozofia Johna Kekesa). Studia Filozoficzne, 5, 59–72.
Szubka, T. (2009). Filozofia analityczna. Koncepcje, metody, ograniczenia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Szubka, T. (2016). Filozofia bez teorii. W: A. Brożek, A. Chybińska, M. Grygianiec, M. Tkaczyk (red.), Myśli o języku, nauce i wartościach. Profesorowi Jackowi Juliuszowi Jadackiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin (s. 463–476). Seria druga. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Szuman, S. (1939). Rozwój pytań dziecka. Warszawa, Wilno, Lublin: Nasza Księgarnia. Pobrano z: http://bc.radom.pl/dlibra/docmetadata?id=8237&from=publication (dostęp: 27.06.2021). Opublikowane także w: Szuman, 1985.
Szuman, S. (1985). Dzieła wybrane. Studia nad rozwojem psychicznym dziecka, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
Tarski, A. (2001). Odczyt Alfreda Tarskiego na Konferencji o Problemach Matematyki w Princeton, 17 grudnia 1946. W: A. Tarski, Pisma logiczno-filozoficzne, t. 2: Metalogika (s. 401–413), J. Zygmunt (red.). Warszawa: PWN.
Tatarkiewicz, W. (1968). Historia filozofii. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: PWN.
Terpstra, J.L., Best, A., Abrams, D.B., Moor, G. (2010). Health Sciences and Health Services. W: R. Frodeman, J.T. Klein, C. Mitcham (red.), The Oxford Handbook of Interdisciplinarity (s. 508–521). Oxford: Oxford UP.
Thagard, P. (2010). Cognitive Science. W: R. Frodeman, J.T. Klein, C. Mitcham (red.), The Oxford Handbook of Interdisciplinarity (s. 234–245). Oxford: Oxford UP.
Thomä, D. (2001). »Die Welt, die Welt, ihr Esel, ist das Problem der Philosophie«. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 166–185). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Tennant, N. (2007). Mind, Mathemathics and the Ignorabimusstreit, British Journal for the History of Philosophy, 15, 745–773. https://u.osu.edu/tennant.9/publications/ (dostęp: 10.05.2022)
Tuchańska, B. (1990). Koncepcja poznania i nauki Michaela Polanyi’ego. Zagadnienia Naukoznawstwa, 2(103), 397–414.
Tymieniecka, A.T. (1966). Why Is There Something Rather Than Nothing? Prolegomena to the Phenomenology of Cosmic Creation. Assen: Van Gorcum & Comp.
Urbaniec, J. (1986). Trzeci świat Karla Poppera. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, (8), 77–84.
W kręgu filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (1978). W kręgu filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Z dyskusji o dorobku Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej z okazji 60-lecia uczelni. Życie i Myśl, 11(293), 21–72.
Waismann, F. (1956). How I see Philosophy?. W: A. Ayer (red.), Logical Positivism (s. 1–38). Glencoe: Free Press.
Waismann, F. (1976). Von der Natur eines philosophischen Problems. W: F. Waismann, Logik, Sprache, Philosophie (s. 20–36). Stuttgart: Reclam.
Walczak, M. (2015). Interdyscyplinarny charakter kulturoznawczego pojęcia kultury. Człowiek i Społeczeństwo, 39, 135–152.
Walczak, M. (2016a). Czy możliwa jest wiedza interdyscyplinarna?. Zagadnienia Naukoznawstwa, (1), 113–126.
Walczak, M. (2016b). O różnicy między tematem a problemem badawczym. W: o. M. Tkaczyk, M. Krupa, ks. K. Jaworski (red.), Veritas in Caritate. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Andrzeja Szostka MIC (s. 497–502). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Walczak, M. (2019). Kategorie interdyscyplinarności i integracji a analityczno-porządkujące schematy Stanisława Kamińskiego. W: J. Wojtysiak, Z. Wróblewski, A. Gut (red.), Lubelska Szkoła Filozoficzna w porównaniach (s. 207–243). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Waldenfels, B. (1971). Aporie, Aporetik. W: J. Ritter, K. Gründer, G. Gabriel (red.), Historisches Wörterbuch der Philosophie, t. 1 (s. 447). Basel, Stuttgart: Schwabe & Co. AG Verlag.
Waldenfels, B. (2001). Übergänge ins Unvertraute. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 186–196). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Wejland, A.P. (1977). Analiza logiczna interrogacji i jej zastosowanie w badaniach społecznych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wentzer, T. S. (2011). Toward a Phenomenology of Questioning: Gadamer on Questions and Questioning. W: A. Wierciński (red.), Gadamer’s Hermeneutics and the Art of Conversation (s. 243–266). Berlin: Lit Verlag.
Wenzel, U.J. (2001). Epilog: Problembewusstsein. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 203–210). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Wild, Ch. (1973). Problem. W: H. Krings, H.M. Baumgartner, Ch. Wild, Handbuch philosophischer Grundbegriffe (s. 1139–1146), t. 4. München: Kösel-Verlag.
Wilhelmsen, F.D. (2016). Being and Knowing. Reflections of a Thomist. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers.
Williamson, T. (2007). The Philosophy of Philosophy. Oxford: Blackwell.
Williamson, T. (2018a). Doing Philosophy: From Common Curiosity to Logical Reasoning. Oxford University Press. Tłumaczenie polskie: Williamson, 2020.
Williamson, T. (2018b, 3 października). What Do Philosophers Do? [Wideo]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=itoL6aMioDk (dostęp: 11.08.2019).
Williamson, T. (2020). O co chodzi w filozofii? Od zdziwienia do myślenia, tłum. A. Chybińska, B. Dziobkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Williamson, T. (2022). The Philosophy of Philosophy. Chichester: Wiley Blackwell.
Wiśniewski, A. (1990). Stawianie pytań: logika i racjonalność. Lublin: UMCS.
Wiśniewski, A. (1995). The Posing of Questions: Logical Foundations of Erotetic Inferences. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Wittgenstein, L. (1972). Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz. Warszawa: PWN.
Wittgenstein, L. (1997). Tractatus logico-philosophicus, tłum. B. Wolniewicz. Warszawa: PWN.
Wojtysiak, J. (2008). Dlaczego istnieje raczej coś niż nic? Analiza problemu w kontekście dyskusji we współczesnej filozofii analitycznej. Lublin: TN KUL.
Woleński, J. (2015). Naturalizm: blaski i cienie. Nauka, (4), 7–30.
Wolf, U. (2001). Begriffliche Spannungen und existenzielle Aporien. W: J. Schulte, U.J. Wenzel (red.), Was ist ein „philosophisches” Problem? (s. 197–202). Frankfurt/M: Fischer Taschenbuch Verlag.
Wolniewicz, B. (1985). Ontologia sytuacji. Podstawy i zastosowania. Warszawa: PWN.
Wright, H.G. (2007). John Dewey’s View Of Situations, Problems, Means And Ends. W: Means, Ends and Medical Care. Philosophy and Medicine, t. 92. Springer: Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-5292-7_4 (dostęp: 18.04.2020).
Wróblewski, A.K. (1982). Prawda i mity w fizyce. Warszawa: Iskry.
Wszołek, S. (1997). Nieusuwalność metafizyki. Logiczno-lingwistyczne aspekty debaty Rudolfa Carnapa z Ludwigiem Wittgensteinem i Karlem R. Popperem. Tarnów: OBI.
Wszołek, S. (2003). Racjonalność wiary. Kraków: PAT.
Zamiara, K. (1979). Epistemologia genetyczna J. Piageta a spór o zasady rozwoju nauki. W: Z. Cackowski, J. Kmita (red.), Społeczny kontekst poznania (s. 149–166). Wrocław: Ossolineum.
Zdybicka, Z.J. (1992). Czym jest religioznawstwo?. W: Z.J. Zdybicka, Religia i religioznawstwo (s. 321–334). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Zięba, M. (2015). Kłopot za kłopotem. Katolik w dryfującej Europie. Poznań: W drodze.
Ziembiński, Z. (1984). Logika praktyczna. Warszawa: PWN.
Ziman, J. (1996). „Postacademic Science”: Constructing Knowledge with Networks and Norms. Science Studies, (9), 67–80.
Ziman, J. (2004). Real Science. What it is, and what it Means. Cambridge: UP.
Zmyślony, I. (2008a). Filozof nauki czy teoretyk poznania? Przyczynek do badań nad poglądami filozoficznymi Michaela Polany’ego. Filozofia Nauki, 16(262), 106–134.
Zmyślony, I. (2008b). Zagadnienie wiedzy niejawnej. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, (3), 147–163.
Opublikowane
3 października 2022
Kategorie
Prawa autorskie (c) 2022 Wydawnictwo Academicon
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: Książka drukowana
Książka drukowana
Co-publisher's ISBN-13 (24)
978-83-62475-94-0
Data pierwszego wydania (11)
2022-10-01
Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: Ebook [PDF]
Ebook [PDF]
ISBN-13 (15)
978-83-62475-49-0
Data publikacji (01)
2023-10-18
