Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą?

Autorzy

Natasza Szutta
Instytut Filozofii Uniwersytetu Gdańskiego
https://orcid.org/0000-0002-4114-927X

Słowa kluczowe:

etyka, cnota, etyka cnót, moralność, charakter, dyspozycja moralna, sytuacjonizm, charakter moralny, Arystoteles, język aretyczny, dyspozycjonizm, eudajmonia, psychologia moralności

Streszczenie

Głównym celem mojej monografii pt. Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą? Dyskusja z sytuacjonistyczną krytyką etyki cnót (Wydawnictwo Academicon 2017, 495 s.) jest sprawdzenie, czy i w jakim stopniu sytuacjonistyczna krytyka etyki cnót podważa sensowność jednego z najważniejszych obecnie nurtów etycznych. Sytuacjoniści – etycy zainspirowani wynikami badań w obrębie psychologii społecznej i kognitywnej – uważają, że etyka cnót jest ufundowana na empirycznie niepotwierdzonej koncepcji psychologii moralności, przez co sama jest empirycznie nieadekwatna. Celami pomocniczymi, realizowanymi w kolejnych częściach monografii, są: 1) przedstawienie i argumentacja na rzecz głównych tez współczesnej etyki cnót; 2) prezentacja tez, argumentów i postulatów sytuacjonistów – krytyków współczesnej etyki cnót; 3) odpowiedź na sytuacjonistyczną krytykę z perspektywy etyki cnót. 

W pierwszej części wychodzę od nakreślenia początków współczesnej etyki cnót, następnie wyjaśniam, czym jest eudajmonia rozumiana jako cel ludzkiego życia, prezentuję cnoty etyczne jako konieczne środki osiągania spełnionego życia oraz odpowiadam na pytanie, dlaczego edukacja moralna jest ważną częścią etyki. W drugiej części przywołuję dane empiryczne oraz sformułowane z ich wykorzystaniem argumenty przeciwników etyki cnót. W trzeciej części w dwojaki sposób odpowiadam na zarzuty sytuacjonistów: negatywnie - wskazując na różne błędy metodologiczne w wyciąganiu zbyt radykalnych i pochopnych wniosków; pozytywnie - prezentując różne empirycznie ugruntowane teorie psychologiczne, mogące służyć jako empiryczny fundament współczesnej etyki cnót.  Cała moja argumentacja zmierza do wykazania, że  najnowsze dane empiryczne, uzyskana w obrębie psychologii moralności, nie kwestionują założeń współczesnej etyki cnót. Przeciwnie, pozwalają twierdzić, że jest ona, spośród obecnie wpływowych teorii etycznych, najbardziej empirycznie adekwatna.

> Wywiad z Nataszą Szuttą

> Relacja ze spotkania autorskiego z Nataszą Szuttą

Biogram autora

Natasza Szutta - Instytut Filozofii Uniwersytetu Gdańskiego

Dr hab., prof. UG – pracuje w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Gdańskiego. Autorka książki Współczesna etyka cnót. Projekt nowej etyki? (Gdańsk 2007), redaktor antologii Współczesna etyka cnót: możliwości i ograniczenia (Warszawa 2010), W poszukiwaniu moralnego charakteru (Lublin 2015) oraz artykułów na temat cnoty, etyki cnót i sytuacjonistycznej krytyki etyki cnót. Zainteresowania badawcze: etyka, metaetyka, psychologia moralności. E-mail: natasza.szutta@ug.edu.pl

Bibliografia

Adams R.M., A Theory of Virtue: Excellence in Being for the Good, Oxford: Clarendon Press, 2006.

Adams R.M., Motive Utilitarianism, „The Journal of Philosophy” 73(1976), s. 467–481.

Alderman H., By Virtue of a Virtue, w: R. Kruschwitz, R. Roberts [eds.], The Virtues. Contemporary Essays on Moral Character, Belmont: Wadsworth, 1987.

Allport G.W., Personality: a Psychological Interpretation, New York: Holt, 1937.

Annas J., Cnoty, tłum. J. Jaśtal, w: J. Jaśtal [red.], Etyka i charakter, Kraków: Aureus, 2004.

Annas J., Comments on John Doris’s „Lack of Character”, „Philosophy and Phenomenological Research” 71(2005) No. 3, s. 636–642.

Annas J., Intelligent Virtue, Oxford: Oxford Univ. Press, 2011.

Annas J., The Morality of Happiness, Oxford: Oxford Univ. Press, 1993.

Annas J., Virtue and Eudaimonism, „Social Philosophy and Policy” 15(1998), s. 37–55.

Anscombe G.E.M., Modern Moral Philosophy, „Philosophy” 33(1958), s. 1–19 (pol. wyd.: Nowożytna filozofia moralności, tłum. M. Roszyk, „Ethos” 92(2010), s. 39–60).

Arendt H., Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, tłum. A. Szoskiewicz, Kraków: Znak, 2004.

Aronson E., Człowiek istota społeczna, tłum. J. Radzicki, Warszawa: PWN, 1995.

Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, tłum. A. Bezwińska [i in.], Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 1997.

Arystoteles, Etyka Nikomachejska, tłum. D. Gromska, w: tenże, Dzieła wszystkie, t. 5, wyd. 2, Warszawa: Wyd. Nauk. PWN, 2000.

Audi R., Działanie wypływające z cnoty, w: J. Jaśtal [red.], Etyka i charakter, Kraków: Aureus, 2004, s. 139–164.

Audi R., Intuitionism, Pluralism, and the Foundations of Ethics, w: R. Shafer-Landau [ed.], Foundations of Ethics: an Anthology, Malden: Balckwell, 2007.

Audi R., Moral Knowledge and Ethical Character, Oxford–New York: Oxford Univ. Press, 1997.

Audi R., The Good in the Right: a Theory of Intuition and Intrinsic Value, Woodstock: Princeton University Press, 2004.

Badhwar N., The Limited Unity of Virtue, „Nous” 30(1996) No. 3, s. 306–329.

Badhwar N., The Milgram Experiments, Learned Helplessness and Character Traits, „The Journal of Ethics” 13(2009), s. 257–289.

Baier K., Egoizm, w: P. Singer [red.], Przewodnik po etyce, tłum. W.P. Bober, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998.

Bandura A., Teoria społecznego uczenia się, tłum. J. Kowalczewska, J. Radzicki, Warszawa: PWN, 2007.

Bargh J.A., Automatyzmy dnia powszedniego, tłum. K. Przybyszewski, D. Kutkowska, „Czasopismo Psychologiczne” 3(1999), s. 209–256.

Bargh J.A., Chen M., Burrows L., Automaticity of Social Behavior: Direct Effects of Trait Construct and Stereotype Activation on Action, „Journal of Personality and Social Psychology” 71(1996) No. 2, s. 230–244.

Bargh J.A., Conditional Automaticity: Varieties of Automatic Influence in Social Perception and Cognition, w: J.S. Uleman, J. Bargh, Unintended Thought, New York: Guilford, 1989.

Baron M.W., Kantian Ethics, w: M.W. Baron, Ph. Pettit, M. Slote, Three Methods of Ethics, Oxford: Blackwell Publishing Ltd, 1997.

Baumeister R., Zwierzę kulturowe. Między naturą a kulturą, tłum. D. Stefańska-Szewczuk, Warszawa: PWN, 2011.

Baumeister R.F., Heatherton T.F., Tice D.M., Utrata kontroli. Jak i dlaczego tracimy zdolność samoregulacji?, tłum. Ł. Święcicki, Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 2000.

Baumeister R.F., Tierney J., Siła woli. Odkryjmy na nowo to, co w człowieku najpotężniejsze, tłum. P. Budkiewicz, Poznań: Media Rodzina, 2013.

Broadie S., Ethics with Aristotle, New York–Oxford: Oxford Univ. Press, 1991.

Brzeziński J., Metodologia badań psychologicznych, Warszawa: PWN, 2007.

Brzeziński J., Podstawowe modele badawcze: eksperymentalny i korelacyjny, w: J. Strelau [red.], Psychologia, t. 1, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Naukowe, 2000.

Bywalec C., Rudnicki L, Konsumpcja, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002.

Casebeer W.D., Churchland P.S., The Neural Mechanisms of Moral Cognition: A Multiple-Aspect Approach to Moral Judgment and Decision-Making, „Biology and Philosophy” 18(2003), s. 169–194.

Carr D., Educating the Virtues: an Essay on the Philosophical Psychology of Moral Development and Education, London: Routledge, 1991.

Churchland P.S., Moralność mózgu. Co neuronauka mówi o moralności, tłum. M. Hohoł, N. Marek, Kraków: Copernicus Center Press, 2013.

Chyrowicz B., O sytuacjach bez wyjścia w etyce, Kraków: Wydawnic­two Znak, 2008.

Cialdini R.B., Influence: Science and Practice, Glenview: Scott, Foresman, 1988.

Cohen M., 101 Ethical Dilemmas, London: Routledge, 2003.

Colby A., Damon W., Some Do Care: Contemporary Lives of Moral Commitment, New York: New Press, 1992.

Cooper J.M., The Unity of Virtue, „Social Philosophy and Policy Foundation” 15(1998), s. 233–274.

Cottingham J., Integrity and Fragmentation, „Journal of Applied Philosophy” 27(2010), s. 2–14.

Crisp R., Utilitarianism and the Life of Virtue, „The Philosophical Quaterly” 42(1992), s. 139–160.

Curren R., Cultivating the Intellectual and Moral Virtues, w: V.D. Carr, J. Steutel [eds.], Virtue Ethics and Moral Education, London: Routledge, 2012.

Czyżowska D., O celu i granicach rozwoju moralnego, „Analiza i Egzystencja” 8(2008), s. 85–102.

Dancy J., Etyka obowiązków prima facie, w: P. Singer [red.], Przewodnik po etyce, tłum. W.P. Bober, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998.

Darby J. [online], Wikipedia [dostęp: 2.06.2017]. Dostępny w Internecie: <https://en.wikipedia.org/wiki/Joe_Darby>.

Darley J.M., Batson C.D., „From Jerusalem to Jericho”: a Study of Situational and Dispositional Variables in Helping Behaviour, „Journal of Personality and Social Psychology” 27(1973), s. 100–108.

Davis M., What’s Wrong with Character Education?, „American Journal of Education” 110(2003) No. 1, s. 32–57.

Davis N.A., Deontologia współczesna, w: P. Singer [red.], Przewodnik po etyce, tłum. W.P. Bober, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998.

Dobroch B., Wilczyński P., Broad Peak. Niebo i piekło, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2014.

Doris J.M., Lack of Character: Personality and Moral Behavior, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 2002.

Doris J.M., Précis of Lack of Character, „Philosophy and Phenomenological Research” 71(2005), s. 632–635.

Doris J.M., Heated Agreement: Lack of Character as Being for the Good, „Philosophical Studies” 148 (2010), s. 135 –146.

Doris J.M., Persons, Situations, and Virtue Ethics, „Nous” 32(1998), s. 504–530.

Doris J.M., Skepticism about Persons, „Philosophical Issues” 19(2009), s. 57–91.

Doris J.M., Stich S.P., As a Matter of Fact: Empirical Perspectives on Ethics, w: F. Jackson, M. Smith [eds.], The Oxford Handbook of Contemporary Philosophy, New York: Oxford Univ. Press, 2005.

Driver J., Uneasy Virtue, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 2001.

Dryla O., Problem egoizmu w etyce Arystotelesa, Kraków: Wydawnic­two Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.

Eliot R., Etyka ekologiczna, tłum. A. Przyłuska-Fischer, w: P. Singer [red.], Przewodnik po etyce, tłum. W.P. Bober, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998.

Flanagan O., Varieties of Moral Personalities: Ethics and Psychological Realism, Cambridge, MA: Harvard Univ. Press, 1993.

Foot Ph., Natural Goodness, Oxford: Oxford Univ. Press, 2001.

Foot Ph., The Problem of Abortion and the Doctrine of the Double Effect, w: taż, Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy, Berkeley: Univ. of California Press, 1978.

Founder D.C., Block J.H., Block J., Delay of Gratification: Some Longitudinal Personality Correlates, „Journal of Personality and Social Psychology” 44(1983), s. 1198–1213.

Francuz P., Mackiewicz R., Liczby nie wiedzą, skąd pochodzą. Przewodnik po metodologii i statystyce nie tylko dla psychologów, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2005.

Frankfurt H., Alternatywne możliwości i odpowiedzialność moralna, w: J. Hołówka [red.], Filozofia moralności. Postanowienie i odpowiedzialność moralna, Warszawa: Aletheia, 1997.

Frankfurt H., Wolność woli i pojęcie osoby, w: J. Hołówka [red.], Filozofia moralności. Postanowienie i odpowiedzialność moralna, War­szawa: Aletheia, 1997.

Fujita K. i in., Construal Levels and Self-Control, „Journal of Personality and Social Psychology” 90(2006), s. 351–367.

Gilbert M. The Theory and Practice of Virtues, Notre Dame: Notre Dame University, 1984.

Goodin R.E., Użyteczność i dobro, w: P. Singer [red.], Przewodnik po etyce, tłum. W.P. Bober, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998.

Haidt J., Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?, przekł. A. Nowak – Młynikowska, Sopot: Smak Słowa 2012.

Harman G., Skepticism about Character Traits, „Journal of Ethics” 13(2009), s. 235–242.

Harman G., The Nonexistence of Character Traits, „Proceedings of the Aristotelian Society” 100(2000), s. 223–226.

Harman G., Moral Philosophy Meets Social Psychology: Virtue Ethics and the Fundamental Attribution Error, „Proceedings of the Aristotelian Society” 99(1999), s. 315–331.

Harman G., My Virtue Situation, December 4, 2005 [online], [dostęp: 26.07.2015]. Dostępny w Internecie: <http://www.princeton.edu/~harman/Papers/Situ.pdf>.

Hartshorne H., May M.A., Studies in the Nature of Character. I: Studies in Deceit, New York: Macmillan, 1928.

Hatzfeld J., Nagość życia, opowieści z bagien Rwandy, tłum. J. Giszcz­ak, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2011.

Hatzfeld J., Sezon maczet, tłum. J. Giszczak, Wołowiec: Wydawnic­two Czarne, 2012.

Hatzfeld J., Strategia antylop, tłum. J. Giszczak, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2010.

Haybron D.M., Happiness and Pleasure, „Philosophy and Phenomenological Research” 62(2001) No. 3, 501–528.

Haybron D.M., Life Satisfaction, Ethical Reflection and the Science of Happiness, „Journal of Happiness Studies” 8(2007), s. 99–138.

Haybron D.M., The Pursuit of Unhappiness: the Elusive Psychology of Well-being, Oxford: Oxford Univ. Press, 2008.

Haydon G., Moral Education, w: R. Curren [ed.], Companion to the Philosophy of Education, Oxford: Blackwell Publishing, 2003.

Herman B., On the Value of Acting from the Motive of Duty, „The Philosophical Review” 90(1981), s. 359–382.

Hohoł M., Od samokontroli do cnoty. O mechanizmach moralności, Kraków: Copernicus Center Press 2016.

Höffe O., Immanuel Kant, tłum. A.K. Kaniowski, Warszawa: PWN, 1995.

Hugo-Bader J., Długi film o miłości. Powrót na Boad Peak, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2014.

Humphreys J., The Story of Virtue. Universal Lessons on How to Live, Dublin: The Liffey Press, 2005.

Hurka T., Virtue, Vice and Value, Oxford: Oxford Univ. Press, 2001.

Hursthouse R., Applying Virtue Ethics, w: R. Hursthouse, G. Lawrence, W. Quinn [eds.], Virtues and Reasons. Philippa Foot and Moral Theory, Oxford: Clarendon Press, 1995.

Hursthouse R., On Virtue Ethics, Oxford: Oxford Univ. Press, 1999.

Hursthouse R., Virtue Ethics and the Emotions, w: D. Statman [ed.], Virtue Ethics, Washington: Georgetown University Press, 1997.

Hursthouse R., What does the Aristotelian Phronimos Know?, w: L. Jost, J. Wuerth [eds.], Perfecting Virtue. New Essays and Virtue Ethics, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 2011.

Inzlicht M., Gutsell J.N., Running on Empathy: Neural Signals for Self-Control Failure, „Psychological Science” 18(2007), s. 933–937.

Irvin T.H., Disunity in the Aristotelian Virtues, „Oxford Studies in Ancient Philosophy” Supplementary Volume (1988), s. 61–78.

Isen A.M., Levin P.F., Effect of Feeling Good on Helping: Cookies and Kindness, „Journal of Personality and Social Psychology” 21 (1972), s. 384–388.

Jaśtal J., Etyka cnót pięćdziesiąt lat i dwadzieścia trzy wieki później. Założenia, ograniczenia, perspektywy, „Studia Philosophica Wratislaviensia” (2010), s. 97–114.

Jaśtal J., Etyka cnót, etyka charakteru, w: J. Jaśtal [red.], Etyka i charakter, Kraków: Aureus 2004.

Jaśtal J., Natura cnoty, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2009.

Jaśtal J., Spór „fakultetów” o pojęcie cnoty. Konstruktywistyczny dyskurs etyczny wobec dyskursu naukowego, w: N. Szutta, A. Szutta [red.], W poszukiwaniu moralnego charakteru, Lublin: Academicon, 2015, s. 259–289.

Jones E.E., Harris V.A., The Attributtion of Attitudes, „Journal of Experimental Social Psychology” 3(1967), s. 1–24.

Kahneman D., Thinking, Fast and Slow, New York: Farrar, Straus and Giroux, 2011 (pol. wyd.: Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, tłum. P. Szymczyk, Poznań: Media Rodzina, 2012).

Kamtekar R., O stawaniu się dobrym człowiekiem: wąskie dyspozycje i stabilność cnoty, w: N. Szutta, A. Szutta [red.], W poszukiwaniu moralnego charakteru, Lublin: Academicon 2015, s. 93–94.

Kamtekar R., Situationism and Virtue Ethics on Content of our Character, „Ethics” 114(2004), s. 458–491.

Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg, Kęty: Wyd. Antyk, 2001.

Karski J., Tajne państwo. Opowieść o polskim podziemiu, tłum. G. Siwek, Kraków: Znak Horyzont, 2014.

Kent B., Moral Growth and the Unity of the Virtues, w: D. Carr, J. Steutel [eds.], Virtue Ethics and Moral Education, New York: Routledge, 1999.

Kesebir P., Diener E., A Virtues Cicle. The Relationship between Happieness and Virtue, w: N.E. Snow, F.V. Trivigno [eds.] The Philosophy and Psychology of Character and Happieness, New York: Routledge, 2014, s. 287–306.

Kilpatrick W., Moral Character: Story-Telling and Virtues, w: R. Knowles, G.F. McLean [eds.], Psychological Foundation for Moral Education and Character Development: an Integrated Theory of Moral Development, Washington: The Council for Research in Values and Philosophy, 1992.

Kilpatrick W., Why Johnny Can’t Tell Right from Wrong, and What Can We Do About It, New York: Simon Schuster, 1992.

Kinnier R.T., A Reconceptualization of Values Clarification: Values Conflict Resolution, „Journal of Counseling & Development” 74(1995), s. 18–24.

Kohlberg L., Child as a Moral Philosopher, w: Ch. Sommers, F. Sommers [eds.], Vice and Virtue in Everyday Life: Introductory Readings in Ethics, New York: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers, 1993.

Kornas-Biela D., Pedagogika prenatalna. Nowy obszar nauk o wychowaniu, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009.

Krahé B., Situation Cognition and Coherence in Personality: an Indivi­dual-Centred Approach, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1990.

Kraut R., Comments on „Disunity in the Aristotelian Virtues” by T.H. Irvin, „Oxford Studies in Ancient Philosophy” Supplementary Volume (1988), s. 79–86.

Kupperman J., Character and Ethical Theory, „Midwest Studies in Philosophy” 13(1988), s. 115–125.

LeBar M., The Value of Living Well, Oxford: Oxford University Press, 2013.

Louden R.B., Etyka cnót a stanowisko antyteoretyczne w etyce, w: J. Jaśtal [red.], Etyka i charakter, Kraków: Aureus, 2004.

Louden R., Kant’s Virtue Ethics, „Philosophy” 61(1986), s. 473–489.

Louden R.B., Morality and Moral Theory: a Reappraisal and Reaffirmation, New York: Oxford Univ. Press, 1992.

Macedo S., Cnoty liberalne, tłum. G. Łuczkiewicz, Kraków: Znak, 1995.

MacIntyre A., After Virtue, Notre Dame: University of Notre Dame Press, 1981 (pol. wyd.: Dziedzictwo cnoty, tłum. A. Chmielewski, Warszawa: PWN, 1996).

Merritt M.W., Aristotelian Virtue and the Interpersonal Aspect of Ethical Character, „Journal of Moral Philosophy” 6(2009), s. 23–49.

Merritt M.W., Doris J.M., Harman G., Character, w: J.M. Dorris and The Moral Psychology Research Group [eds.], The Moral Psychology Handbook, Oxford: Oxford Univ. Press, 2010.

Merritt M.W., Virtue Ethics and Situationist Personality Psychology, „Ethical Theory and Moral Practice” 3(2000), s. 365–383.

Mieszkowska A., Matka Dzieci Holokaustu. Historia Ireny Sendlerowej, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2007.

Milgram S., Posłuszeństwo wobec autorytetu, tłum. M. Hołda, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2008.

Miller Ch.B., Czy ludzie są w większości uczciwi czy nieuczciwi? A może ani tacy, ani tacy?, tłum. P. Krajewski, w: N. Szutta, A. Szutta [red.], W poszukiwaniu moralnego charakteru, Lublin: Academicon, 2015, s. 99–142.

Miller Ch.B., Character and Moral Psychology, OUP 2014.

Miller Ch.B., Empathy, Social Philosophy, and Global Helping Traits, „Philosophical Studies” 142(2009), s. 247–275.

Miller Ch.B. , Moral Character. An Empirical Theory, OUP 2013.

Mischel W., Processes in Delay of Gratification, w: L Berkowitz [ed.], Advances in Experimental Social Psychology, San Diego: Academic Press, 1974.

Mischel W., Test Marshmallow. O pożytkach płynących z samokontroli, przekł. A. Nowak-Młynikowska, Sopot: Smak Słowa 2015.

Mischel W., Shoda Y., Peake P., The Nature of Adolescent Competencies Predicted by Preschool Delay of Gratification, „Journal of Personality and Social Psychology” 54(1988), s. 687–696.

Moskowitz G.B., Zrozumieć siebie i innych. Psychologia poznania społecznego, tłum. A. Sawicka-Chrapkowicz, J. Suchecki, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007.

Nagel Th., Traf w życiu moralnym, w: tenże, Pytania ostateczne, tłum. A. Romaniuk, Warszawa: Aletheia, 1997, s. 36–53.

Narvaez D., Bock T., Developing Ethical Expertise and Moral Personalities, w: L. Nucci, D. Narvaez, T. Krettenauer [eds.], Hand­book of Moral and Character Education, New York: Routledge, 2014.

Narvaez D., Does Reading Moral Stories Build Character?, „Educational Psychology Review” 14(2002) No. 2, s. 155–171.

Narvaez D., Lapsey D.K., The Psychological Foundations of Everyday Morality and Moral Expertise, w: D.K. Lapsey, C. Power [eds.] Character Psychology and Character Education, Notre Dame: Univ. of Notre Dame Press, 2005.

Narvaez D., The Neo-Kohlbergian Tradition and Beyond: Schemas, Expertise and Character, w: G. Carlo, C. Pope-Edwards [eds.], Nebraska Symposium on Motivation, Vol. 51: Moral Motivation through the Lifespan, Lincoln: University of Nebraska Press, 2005.

Newcombe T., The Consistency of Certain Extrovert-Introvert Behawior Patterns in 51 Problems Boys, New York: Columbia University, Teachers Colege, Bureau of Publications, 1943.

Newey G., Value – Pluralism in Contemporary Liberalism, w: G.W. Smith [ed.], Liberalism. Critical Concepts in Political Theory, Vol. 1, 3, New York–London: Routledge, 2002.

Nozick R., Anarchia, państwo, utopia, tłum. P. Maciejko, M. Szczubiałka, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2000.

Nozick R., Anarchia, państwo, utopia, tłum. P. Maciejko, M. Szczubiałka, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2000.

Nussbaum M., The Fragility of Goodness: Luck and Ethics in Greek Tragedy and Philosophy, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1986.

O’Neill O., Duties and Virtues, „Royal Institute of Philosophy Supplement” 35 (1993), s. 107–120.

O’Neill O., Kant after Virtue, „Inquiry. An Interdisciplinary Journal of Philosophy” 26(1983), s. 387–405.

Oaten M., Cheng K., Improved Self-Control: the Benefits of Regular Program of Academic Study, „Basic and Applied Social Psychology” 28(2006), s. 1–16.

Oaten M., Cheng K., Longitudinal Gains in Self-Regulation from Regular Phisical Exercise, „British Journal of Health Psychology” 11(2006), s. 717–733.

Oleś P.K., Wprowadzenie do psychologii osobowości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2011.

Pettit P., Konsekwencjalizm, w: P. Singer [red.], Przewodnik po etyce, tłum. W.P. Bober, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998.

Platon, Gorgiasz, Menon, tłum. P. Siwek, Warszawa: PWN, 1958.

Platon, Protagoras, tłum. W. Witwicki, Warszawa: Wydawnictwo Recto, 1991.

Pradeep A.K, Mózg na zakupach. Neuromarketing w sprzedaży, Gliwice: Wydawnictwo Helion, 2011.

Prawdę mówiąc – Piotr Pustelnik: góry sposób na życie, Wywiad Krzysztofa Ziemca, TVP [online], [dostęp: 26.07.2015]. Dostęp w Internecie: <https://www.youtube.com/watch?v=Opp4FwcxAwE>.

Pritchard I., Character Education: Research Prospects and Problems, „American Journal of Education” 96(1988) No. 4, s. 465–495.

Railton P., How Thinking about Character and Utilitarianism Might Lead to Rethinking the Character of Utilitarianism, „Midwest Studies in Philosophy” 13(1988), s. 398–416.

Railton P., Made in the Shade: Moral Compatibilism and the Aims of Moral Theory, „Midwest Studies in Philosophy” 13(1988), s. 79–106.

Railton P., Two Cheers for Virtue; or Might Virtue be Habit-Forming?, w: M. Timmons [ed.] Oxford Studies in Normative Ethics” 1(2011), s. 295–330 (pol. wyd. Dwa wiwaty na cześć cnoty, tłum. P. Krajewski, w: N. Szutta [red.], Współczesna etyka cnót. Możliwości i ograniczenia, Warszawa: Wydawn. Nauk. Semper, 2011, s. 67–102).

Reeve C.D.C., Practices of Reason. Aristotle’s Nicomachean Ethics, Oxford: Clarendon Press, 1992.

Rest J., Morality: In Cognitive Development, w: J. Flavell, E. Markman [eds.], Manual of Child Psychology, Vol. 3, New York: John Wiley and Sons, 1983.

Roberts J., Prais for Iraq Whistleblower, CBSNews May 10, 2004 [online], [dostęp: 26.07.2015]. Dostępny w Internecie: <http://www.cbsnews.com/news/praise-for-iraq-whistleblower/>.

Ross L., Nisbett R.E., The Person and the Situation. Perspectives of Social Psychology, New York: McGraw-Hill, 1991.

Russel D.C., Practical Intelligence and the Virtues, Oxford: Oxford Univ. Press, 2009.

Russell D.C., Arystotelesowska teoria cnoty: po debacie na temat „osoba – sytuacja”, tłum. P. Krajewski, w: N. Szutta, A. Szutta [red.], W poszukiwaniu moralnego charakteru, Lublin: Academicon, 2015.

Russell D.C., How Are Virtues Required?, w: Current Controversies in Virtue Theory, M. Alfano [red.], Routledge: New York 2015, s. 91–106.

Russell D.C., Practical Intelligence, Oxford: Oxford Univ. Press, 2009.

Russell D.C., Virtue Ethics, Happieness, and the Good Life, w: D.C. Russell [ed.], The Cambridge Companion to Virtue Ethics, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 2013.

Sabini J., Silver M., Lack of Character? Situationism Critiqued?, „Ethics” 115(2005), s. 535–562.

Saja K., Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią, Kraków: Universitas, 2015.

Shaughnessy J.J., Zechmeister E.B., Zechmeister J.S., Metody badawcze

w psychologii, tłum. M. Rucińska, Gdańsk: Gdańskie Wydawni­ctwo Psychologiczne, 2002.

Sher G., Bennett W., Moral Education and Indoctrination, w: C. Sommers, F. Sommers, Vice and Virtue in Everyday Life: Introductory Readings in Ethics, New York: Harcourt, Brace, Javanovich, 1993.

Sherman N., Aristotle on Friendship and the Shared Life, „Philosophy and Phenomenological Research” 48(1987) No. 4, s. 589–613.

Sherman N., Character Development and Aristotelian Virtue, w: D. Carr, J. Steutel [eds.], Virtue Ethics and Moral Education, London: Routledge, 2012.

Sherman N., Making a Necessity of Virtue: Aristotle and Kant on Virtue, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1997.

Sherman N., The Fabric of Character: Aristotle’s Theory of Virtue, Oxford: Oxford Univ. Press, 1989.

Shoda Y., Mischel W., Wright J.C., Intraindividual Stability in the Organization and Patterning of Behavior: Incorporating Psychological Situations Into the Idiographic Analysis of Personality, „Journal of Personality and Social Psychology” 67(1994) No. 4, s. 674–687.

Shoda Y., Tiernan S.L., Mischel W., Personality as a Dynamical System: Emergence of Stability and Distinctiveness from Intra – and Interpersonal Interactions, „Personality and Social Psychology Review” 6(2002) No. 4, s. 316–325.

Slote M., Morals from Motives, Oxford: Oxford Univ. Press, 2001.

Slote M., From Morality to Virtue, Oxford: Oxford Univ. Press, 1995.

Slote M., Goods and Virtues, Oxford: Clarendon Press, 1989.

Snow N., Etyka cnót kontratakuje. Odpowiedź na zarzuty sytuacjonistów, w: N. Szutta, A. Szutta [eds.], W poszukiwaniu moralnego charakteru, Lublin: Academicon 2015, s. 35–72.

Snow N., Virtues as Social Intelligence, New York: Routledge, 2008.

Spiecker B., Habituation and Training in Early Moral Upbringing, w: D. Carr, J. Steutel [eds.], Virtue Ethics and Moral Education, London: Routledge, 2012.

Sreenivasan G., Disunity of Virtue, „Ethics” 13(2009), s. 195–212.

Statman D., Introduction to Virtue Ethics, w: D. Statman [ed.], Virtue Ethics, Edinburgh: Edinburgh Univ. Press, 1997.

Styron W., Wybór Zofii, tłum. Z. Batko, Warszawa: Świat Książki, 2010.

Sumner L.W., Happieness Then and Now, w: L. Jost [ed.], Eudaimonia and Happieness, „Apeiron” Special Issue (2003).

Sumner L.W., Welfare, Happieness, and Ethics, Oxford: Clarendon Press, 1996.

Swanton Ch., Virtue Ethics: a Pluralistic View, Oxford: Oxford Univ. Press, 2003.

Szutta A., Życie pełne sensu a życie pełne wrażeń, „Filozofuj!” 2(2015), s. 45–46.

Szutta A., Metoda refleksyjnej równowagi. Część I. Prezentacja metody, „Diametros” 35(2013), s. 129–142.

Szutta A., Metoda refleksyjnej równowagi. Część II: Zarzut błędnego koła i problem wiarygodności rozważnych sądów moralnych, „Diame­tros” 36(2013), s. 122–146.

Szutta A., Metoda refleksyjnej równowagi. Część III: Problem niezgody moralnej, relatywizm i niedookreśloność metody, „Diametros” 37(2013), s. 146–168.

Szutta N., Edukacja moralna z perspektywy etyki cnót, „Diametros” 46(2015), s. 111–133.

Szutta N., Etyka cnót wobec wyników badań psychologii społe­cznej. Propozycje deflacyjnej koncepcji cnoty, „Przegląd Filozoficzny”, 2(2016) 98, s. 151-164.

Szutta N., Jedność cnót jako warunek normatywności cnoty. W obronie doktryny jedności cnót, „Ethos” 92(2010), s. 78–96.

Szutta N., Normatywność cnoty, normatywność etyki cnót, w: Współczesna etyka cnót. Możliwości i ograniczenia, Warszawa: Wydawn. Nauk. Semper, 2011.

Szutta N., Status współczesnej etyki cnót, „Diametros” 1(2004), s. 70–84.

Szutta N., Współczesna etyka cnót. Projekt nowej etyki?, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2007.

Thomas L., Moralność i rozwój psychologiczny, w: P. Singer [red.], Przewodnik po etyce, tłum. W.P. Bober, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998.

Thomson J.J., The Trolley Problem, w: S. Darwall [ed.], Deontology, Malden: Wiley-Blackwell, 2003.

Tochman W., Dzisiaj narysujemy śmierć, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2010.

Trianosky G., What Is Virtue Ethics All About?, „American Philosophical Quarterly” 27(1990) No. 4, s. 335–344.

Trinkaus-Zagzebsky L., Virtues of the Mind, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1996.

Vranas P.B.M., Against Moral Character Evaluations: the Undetecability of Virtue and Vice, „Ethics” 13(2009), s. 213–233.

Vranas P.B.M., The Indeterminacy Paradox: Character Evaluations and Human Psychology, „Nous” 39(2005), s. 1–42.

Wallace J.D., Virtues and Vices, Ithaca–London: Cornell Univ. Press, 1978.

Walzer H., Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów?, Warszawa: Wydawnictwo Scholar, 2010.

Williams B., Konflikt wartości, w: tenże, Ile wolności powinna mieć wola, tłum. T. Baszniak, T. Dulińska, M. Szczubiałka, Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999, s. 115–128.

Williams B., Traf moralny, w: tenże, Ile wolności powinna mieć wola, Warszawa: Aletheia, 1999, s. 215–234.

Wolf S., Moral Psychology and the Unity of the Virtues, „Ratio” (New Series) 20(2007) No. 2, s. 145–16

Ziemińska R., Współczesne koncepcje prawdy, w: D. Leszczyński [red.] Prawda,Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011, s. 11–29.

Zimbardo Ph., Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?, tłum. A. Cybulko [i in.], Warszawa: PWN, 2010.

Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą

Opublikowane

16 października 2017

Kategorie

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: Ebook [PDF]

Ebook [PDF]

ISBN-13 (15)

978-83-62475-60-5

Zbliżająca się data ponownego wydania (21)

2021-03-08

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: Książka drukowana

Książka drukowana

ISBN-13 (15)

978-83-62475-22-3

Data publikacji (01)

2017-10-16

Wymiary fizyczne

150mm x 240mm x 30mm