Uchodźcy wojenni z Ukrainy – życie w Polsce i plany na przyszłość

Autorzy

Piotr Długosz
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
https://orcid.org/0000-0002-4875-2039
Liudmyla Kryvachuk
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
https://orcid.org/0000-0002-3083-4781
Dominika Izdebska-Długosz
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
https://orcid.org/0000-0003-1603-8604
DOI: https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475971

Słowa kluczowe:

Ukraińcy, uchodźcy wojenni, adaptacja, integracja, trauma wojenna, sondaż online, Polska

Streszczenie

Wojna na Ukrainie wywołana przez napaść rosyjskiego agresora zmusiła około 7 milionów mieszkańców Ukrainy do opuszczenia swojego kraju. Jest to największy kryzys migracyjny spotykany w ostatnich latach na świecie. Znaczna część Ukraińców uciekających przed wojną przyjechała do Polski. W związku z tym zostały zrealizowane badania sondażowe, które miały na celu dokładne określenie sytuacji uchodźców. Badania miały dać odpowiedź na pytanie dotyczące tego, kim są uchodźcy w sensie społeczno-demograficznym, w jaki sposób adaptują się do rzeczywistości w Polsce, jaką mają kondycję psychiczną oraz jakie są ich plany życiowe. Do realizacji powyższych celów została wykorzystana metoda sondażu internetowego (CAWI). Próba badawcza była dobierana w sposób celowy. Do badań zakwalifikowano 737 prawidłowo wypełnionych kwestionariuszy. Wyniki badań pokazały, że do Polski w głównej mierze przybyła klasa średnia złożona z dobrze wykształconych kobiet z dziećmi, które na Ukrainie mieszkały w miastach i dobrze oceniały swoją sytuację finansową. Do Polski przyjechały ze względu na to, że tutaj miały swoich znajomych oraz Polska wydawała się być podobna pod względem językowym i kulturowym do Ukrainy. Uchodźcy najczęściej zamieszkiwali w mieszkaniach, domach samodzielnie wynajmowanych oraz opłacanych przez inne osoby. U polskich rodzin znalazło schronienie 17% respondentów. Niewielu uchodźców mieszkało w miejscach zbiorowego zakwaterowania. Uchodźcy dobrze ocenili pomoc udzielną przez Polaków. Najwyżej zostali ocenieni wolontariusze pracujący na granicy oraz polskie służby mundurowe. Większość uchodźców nie zna języka polskiego, ale się go uczy bądź chce to robić. Zdalnie pracuje na Ukrainie ⅓ badanych. W Polsce około 20% znalazło pracę, a ¾ chciałoby znaleźć pracę w przyszłości. Większość uchodźców zarejestrowała się w rejestrze PESEL. Prawie połowa dzieci uchodźców bierze udział w zajęciach online w ukraińskiej szkole. Połowa uchodźców wysłała swoje dzieci do polskiej szkoły. Aż ¾ respondentów jest doświadczona traumą wojenną mierzoną skalą RHS-15. Prawie ¾ wykazuje też wysoki poziom stresu psychologicznego. Połowa badanych uchodźców zamierza wrócić do swojego domu na Ukrainie.

Biogramy autorów

Piotr Długosz - Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Doktor habilitowany nauk społecznych w dyscyplinie socjologia. Kierownik Katedry Metodologii Badań Społecznych oraz dyrektor Centrum Badań Młodzieży na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Autor siedmiu książek i około 150 publikacji w krajowych i zagranicznych czasopismach. Kierownik dwóch międzynarodowych grantów badawczych dotyczących skutków zdalnej edukacji wśród uczniów przyznanych przez NAWA i Visegrad Grants. Założyciel Interdyscyplinarnego Laboratorium Badań Wojny w Ukrainie. 

Liudmyla Kryvachuk - Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Kierownik Katedry Polityki Społecznej i Problemów Społecznych, Instytut Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie; doktor habilitowany nauk humanistycznych w dyscyplinie nauki o zarządzaniu (2016, Uniwersytet Jagielloński, Polska); doktor habilitowany w zakresie zarządzania państwem, rozprawa habilitacyjna: „Formowanie i realizacja polityki publicznej w zakresie ochrony dzieciństwa na Ukrainie” (2014, Ukraina); doktor nauk w zakresie administracji państwowej, rozprawa doktorska: „Realizacja polityki publicznej młodzieżowej dla nieletnich na Ukrainie (administracyjno-publiczny aspekt)” (2004, Ukraina). Zainteresowania badawcze: polityka publiczna, polityka społeczna, polityka ochrony praw dzieci, praca socjalna, usługi społeczne. Autor wielu publikacji (monografie, artykuły) w zakresie polityki społecznej i pracy socjalnej, polityki ochrony praw dzieci. Organizator i inicjator Międzynarodowych Letnich Szkół „Innowacji w polityce społecznej”, wielu konferencji naukowych. Odznaczona Nagrodą Ministerstwa Finansów Ukrainy za osiągnięcia naukowe (2009), Laureat Nagrody Lwowskiej Rady Obwodowej i Lwowskiej Państwowej Administracji Obwodowej (2012).

Dominika Izdebska-Długosz - Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Adiunkt w Instytucie Glottodydaktyki Polonistycznej UJ, absolwentka Polonistyki UJ (2002). Doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa (Uniwersytet Rzeszowski, 2018). Od 20 lat uczy języka polskiego jako obcego, specjalizując się w grupach wschodniosłowiańskich. Autorka dwóch monografii: „Być nauczycielem polonistą – z przeszłością ku przyszłości. Rozważania pedeutologiczne”(Lwów 2017), „Błędy gramatyczne w polszczyźnie studentów ukraińskojęzycznych” (Kraków 2021); podręczników dla uczących się ze Wschodu: „Po polsku bez błędu. Zbiór ćwiczeń z gramatyki języka polskiego dla studentów ukraińskojęzycznych (A1–B1)” (Rzeszów 2017), „Polski dla nas 1 : Польский для нас 1. Deklinacja i składnia kontrastywnie dla Słowian wschodnich (A2-B2) (Kraków 2021) oraz wielu artykułów z zakresu nauczania języka polskiego użytkowników języków wschodniosłowiańskich oraz socjologii migracji. Prowadzi badania nad polsko-ukraińskim interjęzykiem. Od 2019 r. koordynator Sieci współpracy i samokształcenia w SPPPDDZNE w Krakowie dla nauczycieli uczących dzieci z doświadczeniem migracji, wielokulturowości i nauczycieli języka polskiego jako obcego/drugiego. Zainteresowania naukowe: interferencja w językach słowiańskich, kontrastywność w nauczaniu języka polskiego użytkowników języków wschodniosłowiańskich, badania interjęzyka. Członek Stowarzyszenia „Bristol” Polskich i Zagranicznych Nauczycieli Kultury Polskiej i Języka Polskiego, Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Językoznawczego.

Bibliografia

Attitudes and Assessments of Ukrainian Refugees Who Return Home (April–May, 2022). (2022). Razumkov Centre. https://razumkov.org.ua/en/sociology/press-releases/attitudes-and-assessmentsof-ukrainian-refugees-who-return-home-april-may-2022 (26.05.2022).

Babbie, E. (2003). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: PWN.

Badanie: prawie połowa uchodźców w Polsce chce wrócić na Ukrainę, 17 proc. planuje pozostać. (2022). Nauka w Polsce. https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C92570%2Cbadanieprawie-polowa-uchodzcow-w-polsce-chce-wrocic-na-ukraine-17-proc (10.06.2022).

Batorski, D., Olcoń-Kubicka, M. (2006). Prowadzenie badań przez internet – podstawowe zagadnienia metodologiczne. Studia Socjologiczne, 3, 99–132.

Coraz więcej obywateli Ukrainy znajduje pracę w Polsce. (2022). MRiPS. https://www.gov.pl/web/rodzina/coraz-wiecej-obywateliukrainy-znajduje-prace-w-polsce (1.06.2022).

Czapiński, J., Panek, T. (red.). (2015). Diagnoza Społeczna. Pobrane z: http://www.diagnoza.com/ (12.06.2022).

Długosz, P. (2021). Trauma pandemii COVID-19 w polskim społeczeństwie. Warszawa: CeDeWu.

Hollifield, M., Verbillis-Kolp, S., Farmer, B., Toolson, E.C., Woldehaimanot, T., Yamazaki, J., Holland, A., St. Clair, J., SooHoo, J. (2013 Mar-Apr). The Refugee Health Screener-15 (RHS-15): development and validation of an instrument for anxiety, depression, and PTSD in refugees. Gen Hosp Psychiatry, 35(2), 202–9. DOI: 10.1016/j.genhosppsych.2012.12.002. Epub 2013 Jan 22. PMID: 23347455.

Media: Oligarchowie opuszczają Ukrainę prywatnymi samolotami. (2022). Dziennik Gazeta Prawna. https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8355910,ukraina-oligarchowiesamoloty-achmetow-abramowycz-pinczuk.html (22.05.2022).

Nawet milion uchodźców. Polska przygotowuje się na przyjęcie Ukraińców uciekających przed wojną. (2022). Polskie Radio 24.PL. https://polskieradio24.pl/5/1222/Artykul/2892340,Nawetmilion-uchodzcow-Polska-przygotowuje-sie-na-przyjecie-Ukraincow-uciekajacych-przed-wojna (23.05.2022).

Nowosielska, P., Otto-Duszczyk, P. (2022). Dla uchodźców z Ukrainy Polska to plan B, wdrożony na czas wojny. Dziennik Gazeta Prawna. https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8419234,uchodzcy-z-ukrainy-polska-plan-b-naprzeczekanie-rynek-pracy.html (10.06.2022).

Plewko, J. (2010). Warunki integracji imigrantów ze społeczeństwem przyjmującym w wybranych krajach Unii Europejskiej. Roczniki Nauk Społecznych, 2(38), 157–180.

Polska podjęła działania na wypadek wojny na Ukrainie. Samorządowcy dostali zadanie!. (2022). Fakt. https://www.fakt.pl/polityka/napiecie-na-ukrainie-polska-przygotowuje-sie-na-przyjazduchodzcow/qgzdb8c (23.05.2022).

Raport o uchodźcach z Ukrainy w największych polskich miastach. (2022). Centrum Analiz i Badań UMP. https://metropolie.pl/artykul/miejska-goscinnosc-wielki-wzrost-wyzwania-i-szanseraport-o-uchodzcach-z-ukrainy-w-najwiekszych-polskichmiastach (25.05.2022).

Raport specjalny. Uchodźcy z Ukrainy w Polsce. (2022). EWL, Studium Europy Wschodniej. Pobrane z: https://studium.uw.edu.pl/raport-specjalny-uchodzcy-z-ukrainy-w-polsce/ (25.05.2022).

Rząd przyjął nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy – konferencja z udziałem wiceministra Pawła Szefernakera. (2022). MSWiA. https://www.gov.pl/web/mswia/rzadprzyjal-nowelizacje-ustawy-o-pomocy-obywatelom-ukrainy---konferencja-z-udzialem-wiceministra-pawla-szefernakera (03.06.2022).

Straż Graniczna [@Straz_Graniczna]. (2022, maj 28). Pomagamy [Tweet]. Twitter. Pobrane z: https://twitter.com/Straz_Graniczna/status/1530431490584203264?ref_

Szamański, K. (2022). PESEL dla uchodźców z Ukrainy. Jak go wyrobić i do czego jest niezbędny?. https://www.totalmoney.pl/artykuly/pesel-dla-uchodzcow-z-ukrainy-jak-go-wyrobic-i-do-czegojest-niezbedny (03.06.2022).

Sztompka, P. (2000). Trauma wielkiej zmiany. Społeczne koszty transformacji. Warszawa: PAN ISP.

Ukraine Refugee Situation. (b.d.). Portal Danych Operacyjnych. https://data.unhcr.org/en/situations/ukraine (25.05.2022).

Ukraine Situation: Refugees from Ukraine across Europe – 2022-05-19. (2022). Portal Danych Operacyjnych. Pobrane z: https://data.unhcr.org/en/documents/details/92974 (27.05.2022).

War trauma among Ukrainian refugees and its psychosocial conditioning. (b.d.) ResearchGate. Pobrane z: https://www.researchgate.net/project/War-trauma-among-Ukrainian-refugees-andits-psychosocial-conditioning (13.06.2022).

Wołodko, M. (2022). 100 dni wojny w Ukrainie, 100 dni pomocy z Wrocławia. Kim są uchodźcy we Wrocławiu? Wrocław.pl. https://www.wroclaw.pl/dla-mieszkanca/sto-dni-wojny-na-ukrainie--kim-sa-uchodzcy (26.05.2022).

Wpływ uchodźców z Ukrainy na polską gospodarkę. (2022). ARC Rynek i Opinia. https://arc.com.pl/wplyw-uchodzcow-z-ukrainy-na--polska-gospodarke/ (26.05.2022).

Żółciak, T., Osiecki, G. (2022). 7 procent dzieci i młodzieży w Polsce pochodzi z Ukrainy. Demograficzny portret uchodźców. Dziennik Gazeta Prawna. https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8420789,ukraincy-w-polsce-demografiadzieci-i-mlodziez.html?fbclid=IwAR10cqDjkcp1CpHstwhYMe-kqwzCSrJkyyAhgu9Bf2DiPajOD_N_SDt2Xc4 (25.05.2022).

Львівщина в умовах війни: погляди мешканців міст тапереселенців (13–23 травня 2022). (2022). Рейтинг. https://ratinggroup.ua/research/regions/lvovschina_v_usloviyah_voyny_vzglyady_zhiteley_gorodov_i_pereselencev_13-23_maya_2022.html (1.06.2022).

Настрої та оцінки українських біженців, що повертаються на Батьківщину (квітень–травень 2022р.). (2022). Разумков Центр. https://razumkov.org.ua/napriamky/sotsiologichni--doslidzhennia/nastroi-ta-otsinky-ukrainskykh-bizhentsivshcho-povertaiutsia-na-batkivshchynu (10.06.2022).

УКРАЇНЦІ ТА ВІЙНА. (2022). RFQ@RESEARCH.UA. Pobrane z: https://i-soc.com.ua/assets/files/news/2022/zvit_170422.pdf (26.05.2022).

Pobrania

Ebook [PDF]

Opublikowane

1 lipca 2022

Kategorie

Prawa autorskie (c) 2022 Wydawnictwo Academicon

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Szczegóły dotyczące monografii

Co-publisher's ISBN-13 (24)

978-83-62475-97-1

Data pierwszego wydania (11)

2022-07-01