The Crisis of European Civilisation and Chistianity In the Thought of Juan Donoso Cortés
Keywords:
God, christianity, Juan Donoso Cortés, democracy, conservatism, politics, Europe, dictatiorship, revolution, socialism, freedom, society, decisionism, monarchy, liberalism, authority, parlimentarism, catholicism, political theology, solidarity, crisis, communism, community, obedienceSynopsis
Epochs succeed one another, but they are neither well-defined nor clear-cut blocks of different matter. Rather they resemble the constant flow of the ages that, like a colorful liquid, encounter and press against one another, mingle and result in ever new shades and hues. Therefore, a set of ideas advanced in one period is then reinforced and promoted throughout one age, but as time passes they become modified: some elements are absorbed, others abandoned. In the beginning of a century, we are witnessing the vigorous struggles of numerous trends. We are surrounded by a rich admixture of various ingredients. Then some of these trends have died, while others are enhanced and give forth new inspirations.
Historians of ideas have long observed that the nineteenth century was an especially interesting period to research. The times were a laboratory of dynamic political, social, and philosophical ideas. Suffice it to say that the rise of nation-states, revolutionary upheavals, movements for independence, and the appearance of scientific discoveries were indeed very disconcerting circumstances. In such an epoch lived the hero of this book, Juan Francisco Donoso Cortés (1809–1853), a Spanish conservative thinker, politician, writer, and diplomat. Like many of his contemporaries, Cortés initially embraced modern (progressive) ideas of his times ideas and was their ardent proponent. Scientific ideas of unlimited progress and political ideas of the liberation of peoples filled many minds. Napoleon’s victorious campaigns, which had followed the French Revolution, filled numerous nations still chafing under the yoke of the Ancien Régime with hope and expectation. Unfortunately, it soon turned out that the militant French emperor was driven by his personal ambitions rather than by the will to satisfy the thirst of sovereignty. No wonder then that as the hope in revolutionary fire was quenched, it was replaced by the Restoration of the monarchy in the first half of the nineteenth century.
Juan Donoso Cortés was simultaneously a theoretical commentator of the ideas in question and at the same time an active participant in their application. He moved away from the level of political activity towards that of ontological considerations. Rather than asking the simple questions as to who should rule, he addressed more fundamental dilemmas. It appeared to him more urgent to understand human nature, indeed to grasp its full meaning. No form of governance stands the chance of responding to social challenges if it fails to respect the integral human person; no such model is, therefore, adequate. Thus Cortés arrived at his main thesis: the Catholic vision of the human being is the most appropriate path to understanding human affairs.
The point of departure for all human ills is not inadequate social or economic relations, as Marx and socialists believed, but the Christian idea of Original Sin. We need to take it for granted, to assume it as a dogmatic truth, the Spanish thinker claimed, if we do not want to be led astray by illusive promises of socialist utopias. Once we have accepted this dogma, we need to proceed further. Sin does not call for deliberation because it is not an error in a chain of logical reasoning, but a fatal drawback in our natural endowment. Sin calls for redemption, and redemption must have the Redeemer. Thus, gradually, Cortés brings us home to his political theology. Theology, with its dogmatic elements, imbues his political thinking with the fulcrum by which to bring the dissipated world back to unity. Juan Donoso is against rationalism and revolutionary solutions because if they provide anything at all, it is misery and destruction. Their false anthropology, which says that it is enough to change social structures in order to restore social peace, brings about disastrous results.
In his political speeches and analyses, Cortés outlines a certain remedy for political problems. These solutions are interesting because they manifest his prophetic abilities. He is best in the way he sorts out antinomies, e.g. the option for dictatorship and the defence of freedom. And he finds the solution of this antinomy in the Catholic position, in an integral vision of liberty, i.e. not as a total autonomy of the individual, but as a mode by which the person can attain the truth. Freedom is for some purpose, it is the freedom of the rational being, the sinful being that cannot treat his life as a series of open options. This being must assume certain truths in faith and confidence, in obedience and reliance; indeed certain dogmas must unconditionally be assented to. Thus Cortés, following St. Augustine, comes out with his idea of fundamental gravity. The endpoint of this gravity is God and His commandments. Religion is a natural blockade of our inordinate appetites, a limit that is non-political and, therefore, creates a climate for self-restraint rather than oppression. Such was the ideal of other nineteenth-century political thinkers, e.g. Lord Acton, and their contemporary counterparts, e.g. Michael Novak. Ultimately, Juan Donoso Cortés found a pattern for ordered social communities that was absent in socialist utopian communes or communist proposals, but found in the Catholic Church with her clear dogmatic and hierarchical structure.
References
Źródła
Deux diplomates le Comte Raczynski et Donoso Cortés Marquis Valdegamas. Dépéches et correspondence politique 1848–1853, pub. Le Comte A. d’Antioche, Paris: E. Plon et Cie, Imprimeurs-Éditeurs, 1880.
Donoso Cortés J., Obras completas de Juan Donoso Cortés. Marqués de Valdegamas, t. i/ii, ed. S. I. Carlos Valverde, Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos, 1970.
Donoso Cortés J., Discurso sobre la dictadura [w:] Obras completas…, t. ii, s. 305–323
Donoso Cortés J., http://www.madrid.org/bvirtual/BVCM019187.pdf [dostęp: 20 viii 2015].
Donoso Cortés J., Discurso sobre la situacíon general de Europa [w:] Obras completas…, t. ii, Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos, 1970, s. 450–466.
Donoso Cortés J., Discurso sobre la situación en España [w:] Obras completas…, t. ii, s. 479–498.
Donoso Cortés J., Ensayo sobre el catolicismo, el liberalismo y el socialismo, [w:] Obras completas…, t. ii, s. 499–702.
Donoso Cortés J., Carta al cardinal Fornari [w:] Obras completas…, t. ii, s. 744–762.
Donoso Cortés J., Lettre au cardinal Fornari, tłum. A. Coyné, Lausanne: Editions L’Age d’Homme, 1989.
Donoso Cortés J., Carta al director de la “Revue des deux mondes” [w:] Obras completas…, t. ii, s. 762–781.
Donoso Cortés J., Essay on Catholicism Liberalism & Socialism Considered in Their Fundamental Principles, trans. by M. V. Goddard, Albany: Preserving Christian Publications, 1991 (pierwsze wydanie Philadelphia: J. B. Lippincott & Co., 1862).
Essays on Catholicism, Liberalism, and Socialism, trans. by Rev. W. McDonald, A. B., S. Th. L., [b.m.w.]: Gornahoor Press, 2010 (pierwsze wydanie Salamanca 1874).
Opracowania
Acedo Castilla J. F., Donoso Cortés y la Revolusión del 1848, Sevilla: Seccion de Croonicas y Publicaciones del Excmo. Ateneo de Sevilla, 1956.
Armas G. de, Donoso Cortés. Su sentido transcendente de la vida, Madrid: Colleción Cálamo, 1953.
Bartyzel J., U źródeł Syllabusa. Donoso Cortés versus katolicy liberalni, haggard.w.interiowo.pl/gaduel.pdf [dostęp: 17 xii 2016].
Bartyzel J., Juan Donoso Cortés – myśliciel hiszpański i uniwersalny, http://www.legitymizm.org/donoso-cortes-mysliciel-hiszpanski-uniwersalny [dostęp: 26 vi 2017].
Bartyzel J., „Umierać, ale powoli!” – O monarchistycznej i katolickiej kontrrewolucji w krajach romańskich 1815–2000, Kraków: Wydawnictwo Arcana, 2002.
Cammilleri R., Juan Donoso Cortés. Il padre del Sillabo, Genova: Casa Editrice Marietti, 1998.
Chaix-Ruy J., Donoso Cortés. Théologien de l’Histoire et prophète, Paris: Beauchesne et Ses Fils, 1956.
Congdon L., The Evolution of a Conservative. Béla Menczer (1902–1983), „The Hungarian Quarterly” Spring 1999, Vol. xi, No. 153.
Díez Alvarez L. G., La soberanía de los deberes. Una interpretación histórica del pensamiento de Donoso Corés, Cárceres: Institucíon Cultural el Brocense, 2003.
Galindo Herrero S., Donoso Cortés y su teoría política, Badajoz: Imprenta de la Exema. Diputacíon provincial, 1957.
Garay Vera C., Donoso ultramontano o su militancia católica, http://fundacioneliasdetejada.org/wp-content/uploads/2014/03/ANA16-P-147-160.pdf [dostęp: 17 ii 2017].
Graham J. T., Donoso Cortés. Utopian Romanticist and Political Realist, Columbia: University of Missouri Press, 1974.
Hernández Arias J. R., Donoso Cortés und Carl Schmitt. Eine Untersuchung über die staats- und rechtsphilosophische Bedeutung von Donoso Cortés im Werk Carl Schmitts, Padeborn: Ferdinand Schöningh, 1998.
Herrera R. A., Donoso Cortés. Cassandra of the Age, Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995.
Höcht J. M., Donoso Cortés. Untergang oder Wiedergeburt des Abendlandes?, Wiesbaden: Credo-Verlag, 1953.
Larios Mengotti G., Donoso Cortés juventud, politíca y romanticismo, Bilbabo: Grafite Ediciones, 2003.
Macías López J., Balmes y Donoso Cortés ante la política española en el siglo xix [w:] „El Catoblepas. Revista crítica del presente” xi 2010, No. 105, http://www.nodulo.org/ec/2010/n105p14.htm [dostęp: 14 xii 2016].
McNamara V. J., Comments on Carl Schmitt and Juan Donoso Cortés, „Modern Age” 1995, Vol. 37, No. 2, s. 182–185.
Montaña Franco M. del C. de la, Donoso y la Libertad, Cáceres: Universidad de Extremadura, 1996.
Padovano A. T., American Culture and the Quest for Christ, New York: Sheed & Ward, 1970.
Perrini B., Donoso Cortés. La concezione della storia e la sua polemica con i liberali e i socialisti, Milano: Dott. A. Giuffrè Editore, 1980.
Sánchez Abelenda R., La teoría del poder en el pensamiento político de Juan Donoso Cortés, Buenos Aires: Editorial Universitoria, 1969.
Schmitt C., Donoso Cortés in gesamteuropäischer Interpretation, Köln: Greven Verlag, 1950.
Schmitt C., The Unknown Donoso, http://cnqzu.com/library/Philosophy/neoreaction/Carl%20Schmitt/Carl_Schmitt%20-%20The_Unknown_Donoso_Cortes.pdf [dostęp: 3 iv 2017].
Schramm E., Donoso Cortés: ejemplo del pensamiento de la tradición, Ateneo–Madrid: O.crece.O.mueve, 1952.
Suárez F., Vida y obra de Juan Donoso Cortés, Pamplona: Ediciones Eunate, 1997.
Tarragó R. E., Two Catholic Conservatives: The Ideas of Joseph de Maistre and Juan Donoso Cortés, http://www.catholicsocialscientists.org/CSSR/Archival/1999/1999_167.pdf [dostęp: 20 xi 2016].
Westemeyer D., Donoso Cortés, hombre de Estado y teologo, trans. J. S. Mazpule, Madrid: Editora Nacional, 1957.
Literatura pomocnicza
Acton J., Letter cxi [w:] A. Gasquet, Lord Acton and His Circle, London: [b.w.], 1906.
Acton J., Essays on Church and State, New York: Viking Press, 1953.
Acton J., Essays on Freedom and Power, New York: Edité par Meridian, 1955.
Arystoteles, Polityka, tłum. L. Piotrowicz, Warszawa: De Agostini Polska, 2002.
Bastiat F., Prawo, tłum. G. Dziaczkowska, Lublin: Wydawnictwo Dextra, 2003.
Baszkiewicz J., Myśl polityczna wieków średnich, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1998.
Baszkiewicz J., Francja nowożytna. Szkice z historii wieków xvii–xx, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002.
Bernacki W., Socjalizm [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004.
Biblia Tysiąclecia, red. ks. K. Dynarski SAC, M. Przybył, Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2012.
Blaza M., Kowalczyk D., Traktat o sakramentach, Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2007.
Blinkhorn M., Carlism and Crisis in Spain 1931–1939, Cambridge: Cambridge University Press, 1975.
Boorstin D. J., The Image, Harmondsworth: Penguin Books, 1963.
Borkowski L., Logika formalna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
Buksiński T., Współczesne filozofie polityki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Poznań, 2006.
Camus A., Rozważania o gilotynie, tłum. W. Rapak, Kraków: Krakowski Klub Artystyczno-Literacki, [b.r.w.].
Cathey B. D., Juan Vazquez de Mella and the Transformation of Spanish Carlism, 1885–1936 [w:] Spanish Carlism and Polish Nationalism: The Borderlands of Europe in the 19th and 20th Centuries, ed. M. J. Chodakiewicz, J. Radzikowski, Charlottesville, VA: Leopolis Press, 2003, s. 25–45.
Chudy W., Rozwój filozofowania a „pułapka refleksji”, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1995.
Conrad J., W oczach Zachodu, tłum. W. Tarnawski, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1985.
Crosby J., Zarys filozofii osoby, tłum. B. Majczyna, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2007.
D’Souza D., List do młodego konserwatysty, tłum. T. Bieroń, Poznań: Zysk i S-ka, 2006.
Eliot T. S., Jałowa ziemia, tłum. C. Miłosz [w:] T. S. Eliot, Wybór poezji, Wrocław: Zakład Narodowy Ossolińskich, 1990.
Filozofia polityki, red. A. Szahaj, M. N. Jakubowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
Frohnen B., Virtue and the Promise of Conservatism. The Legacy of Burke and Tocqueville, Lawrence: University Press of Kansas, 1993.
Gola B., Ryszka F., Hiszpania, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 1999.
Góźdź K., Kościół świętych – Kościół grzeszników według Josepha Ratzingera-Benedykta xvi, „Teologia w Polsce” 2014, nr 2, s. 31–41.
Guizot F., Dzieje cywilizacyi europejskiej od upadku Cesarstwa Rzymskiego zachodniego do rewolucji francuzkiej, tłum. F. Bentkowski, Warszawa: Wydanie Redakcyi Biblioteki Warszawskiej, 1842.
Hanson E. O., The Catholic Church in World Politics, Princeton: Princeton University Press, 1987.
Hegel G. W. F., Fenomenologia ducha, tłum. Ś. F. Nowicki, Warszawa: Fundacja Aletheia, 2002.
Hogg Q., The Case for Conservatism, West Drayton: Penguin Books, 1947.
Huici Urmeneta V. (et al.), Historia de Navarra. Desde los origenes a nuestros dias, San Sebastian: Editorial Txertoa, 1980.
Huntington S., Conservatism as an Ideology [w:] Political Thought Since World War ii, ed. W. J. Stankiewicz, London: The Free Press of Glencoe, 1964, s. 356–376.
Innes A. D., A History of the British Nation, London: T.C & E.C. Jack, 1912.
Jan Paweł ii, Dives in misericordia, Warszawa: Wydawnictwo Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych, 1981.
Jan Paweł ii, Centesimus annus, Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, 1995.
Jan Paweł ii, Przemówieniu do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (Strasbourg, 8 x 1988) [w:] S. Sowiński, R. Zenderowski, Europa drogą Kościoła. Jan Paweł ii o Europie i europejskości, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 2003, s. 216–223.
Kirk R., Przyszłość konserwatyzmu, tłum. B. Walczyna, Warszawa: Arwil, 1989.
Kłos J., Wolność – indywidualizm – postęp. Liberalizm konserwatywny wobec nowoczesności, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2007.
Knox R., The Belief of Catholics, Garden City: Image Books, 1958.
Kołakowski L., Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków: Znak, 2009.
Kowalska A., Od utopii do antyutopii, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1987.
Król M., Słownik demokracji, Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999.
Lara M. de, Baruque J. V., Ortiz A. D., Historia Hiszpanii, tłum. S. Jędrusiak, Kraków: Universitas, 2007.
Lebrun R., Joseph de Maistre. Cassandra of Science, „French Historical Studies” 1969, Vol. 6, No. 2, s. 214−231.
Lechniak M., Przekonania i zmiana przekonań, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2011.
Leon xiii, Rerum novarum, Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, [b.r.w.].
Lindenberg A., The Free Market in a Christian Society, tłum. D. H. Sandin, Washington D.C.: St. Antoninus Institute for Catholic Education in Business, 1999.
Löwith K., Od Hegla do Nietzschego. Rewolucyjny przełom w myśli xix wieku, tłum. S. Gromadzki, Warszawa: Wydawnictwo KR, 2001.
Löwith K., Historia powszechna i dzieje zbawienia. Teologiczne przesłanki filozofii dziejów, tłum. J. Marzęcki, Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2002.
Lubac H. de, Katolicyzm. Społeczne aspekty dogmatu, tłum. M. Stokowska, Poznań: W drodze, 2011.
Maistre J. de, Wieczory petersburskie, tłum. M. Bucholc, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
Mansfield H. Jr., Edmund Burke 1729–1797, tłum. M. Rychter [w:] Historia filozofii politycznej, red. L. Strauss, J. Cropsey, Warszawa: Fronda PL, 2010, s. 698–722.
Martín J.-L., Martínez-Shaw C., Tusell J., Historia de España, Madrid: Grupo Santillana de Ediciones, 1998.
Matyaszewski P., La philosophie de la société ou l’idée de l’unité humaine selon Joseph de Maistre, Lublin: Redakcja Wydawnictwa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2002.
McLuhan M., Powers B., The Global Village. Transformations in World Life and Media in the 21st Century, New York: Oxford University Press, 1992.
Miklaszewska J., Liberalizm [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004.
Miłkowski T., Machcewicz P., Historia Hiszpanii, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002.
Newman J. H., Sermons Preached on Various Occasions, London: Longmans, 1908.
Newman J. H., Discussions and Arguments on Various Subjects, London: Longmans, 1924.
Newman J. H., Parochial and Plain Sermons, San Francisco: Ignatius Press, 1987.
Newman J. H., Apologia pro vita sua, tłum. S. Gąsiorowski, Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2009.
Novak M. (red.), Democracy and Mediating Structures. A Theological Inquiry, Washington, D.C.: American Enterprise Institute for Public Research Policy, 1980.
Novak M., On Cultivating Liberty. Reflections on Moral Ecology, Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, 1999.
Novak M., Duch demokratycznego kapitalizmu, tłum. T. Stanek, Poznań: W drodze, 2001.
Osterhammel J., Historia xix wieku. Przeobrażenie świata, tłum. I. Drozdowska-Broering i in., Poznań: Wydawnictwo Poznańskie,
Pascal B., Myśli, tłum. T. Żeleński (Boy), Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1972.
Pera M., Dlatego powinniśmy nazywać siebie chrześcijanami. Liberalizm, Europa, etyka, tłum. F. Glen, Lublin: Gaudium, 2014.
Pius ix, Quanta cura i Syllabus, Komorów: Wydawnictwo Antyk, [b.r.w.].
Proudhon J. P., Wybór pism, wyb. J. Litwin, tłum. J. Bornstein i in., t. i, ii, Warszawa: Książka i Wiedza, 1974.
Putnam R., Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, tłum. P. Sadura, S. Szymański, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008.
Quinton A., Konserwatyzm [w:] Przewodnik po współczesnej filozofii politycznej, red. R. E. Goodin, Ph. Pettit, tłum. C. Cieśliński, M. Poręba, Warszawa: Książka i Wiedza, 1998, s. 321–351.
Saint-Exupéry A., Twierdza, tłum. A. Olędzka-Frybesowa, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990.
Saint-Simon C. H., Pisma wybrane, red. Z. Glinka, J. Szacki, tłum. S. Antoszczuk, t. i, Warszawa: Książka i Wiedza, 1968.
Sennett R., Upadek człowieka publicznego, tłum. H. Jankowska, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 2009.
Sowiński S., Zenderowski R., Europa drogą Kościoła. Jan Paweł ii o Europie i europejskości, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 2003.
Szlachta B., Konserwatyzm. Z dziejów tradycji myślenia o polityce, Kraków: Wydawnictwo Danta Ararat, 1998.
Szlachta B., Konserwatyzm [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004.
Schmitt C., Teologia polityczna i inne pisma, tłum. M. A. Cichocki, Kraków: Znak, 2000.
Seara L. G., El poder y la palabra. Idea del estado y vida politíca en la cultura europea, Madrid: Editorial Tecnos, 1995.
Spengler O., Zmierzch Zachodu. Zarys morfologii historii uniwersalnej, tłum. J. Marzęcki, Warszawa: Wydawnictwo KR, 2001.
Stirner M., Jedyny i jego własność, tłum. J. i A. Gajlewiczowie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo PWN, 1995.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
Ślipko T., Kara śmierci [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004, s. 505–513.
Talmon J. L., Źródła demokracji totalitarnej, tłum. A. Ehrlich, Kraków: Universitas, 2015.
Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, tłum. M. Gruszczyński i in., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
Tocqueville A. de, O demokracji w Ameryce, tłum. B. Janicka, M. Król, Warszawa: Fundacja Aletheia, 2005.
Trybusiewicz J., De Maistre, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968.
Ulmen G. L., Anthropological Theology / Theological Anthropology: Reply to Palaver, „Telos” Fall 1992, Issue 93, s. 69–80.
Vázquez de Mella J., Textos de Doctrina Política: Vázquez Mella. Preliminary study, ed. and notes by R. Gambra, Madrid: Publicaciones Españolas, 1953.
Vico G., Nauka nowa, tłum. J. Jakubowicz, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.
Wielomski A., Od grzechu do apokatastasis, Lublin: Instytut Liberalno-Konserwatywny, 2007.
Wielomski A., Konserwatyzm. Główne idee, nurty i postacie, Warszawa: Fijorr Publishing, 2007.
Wilhelmsen F. D., Christianity and Political Philosophy, Athens: The University of Georgia Press, 1978.
Wilson F. G., Political Thought in National Spain, Champaign: Stipes Publishing Co., 1967.
Wilson F. G., The Anatomy of Conservatism [w:] Political Thought Since World War ii, ed. W. J. Stankiewicz, London: The Free Press of Glencoe, 1964, s. 337–355.
Zamoyski A., Upadek Napoleona i Kongres Wiedeński, tłum. M. Ronikier, Kraków: Znak, 2010.
Published
December 8, 2017
Series
Categories
Copyright (c) 2017 Wydawnictwo Academicon
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Details about the available publication format: Ebook [PDF]
Ebook [PDF]
ISBN-13 (15)
978-83-62475-64-3
Last reissue date (16)
2021-06-02
Details about the available publication format: Printed
Printed
ISBN-13 (15)
978-83-62475-27-8
Last reissue date (16)
2017-12-08
Physical Dimensions
150mm x 240mm x 20mm
