„Łów mądrości” jako ćwiczenie duchowe. Transcendentalno-anagogiczna interpretacja filozofii Mikołaja Kuzańczyka
Słowa kluczowe:
Mikołaj z Kuzy, Kuzańczyk, mistyka, filozofia, teologia, transcendentalia, anagogiaStreszczenie
Mikołaj z Kuzy (1401–1464) jest jedną z najciekawszych postaci filozofii schyłku średniowiecza. Problemem najbardziej fundamentalnym dla intelektualnej działalności Kuzańczyka jest zagadnienie „filozofii chrześcijańskiej”, a mówiąc ściślej – zagadnienie relacji między chrześcijaństwem a filozofią. Widoczne napięcie między ludzką mądrością a tajemnicą Chrystusa przez wieki było przedmiotem badań wielu wybitnych myślicieli, począwszy od Pawła z Tarsu, Justyna Męczennika, Tertuliana i Augustyna z Hippony aż do dnia dzisiejszego. To wielkie zagadnienie może być podejmowane w odniesieniu do każdego z chrześcijańskich myślicieli – i Kuzańczyk nie stanowi tutaj wyjątku. Wielu wybitnych badaczy zdołało już pokazać, że filozofia Kuzańczyka jest ściśle zależna zarówno od tradycji greckiej (np. od filozofii Arystotelesa, Platona, pitagorejczyków, neoplatoników), jak i od Pisma świętego i innych chrześcijańskich pisarzy (m.in. od Augustyna z Hippony, Dionizego Areopagity, Anzelma z Canterbury czy Tomasza z Akwinu). Ta książka jest próbą udzielenia odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób te dwie tradycje splatają się w pismach Kuzańczyka.
W rozdziale pierwszym zarysowuję metafilozoficzne tło przekonań Kuzańczyka poprzez wskazanie na sposoby myślenia i tradycje obecne u intelektualistów epoki (m.in. tradycja sokratyczna, arystotelesowska, mistyczna). Celem tego rozdziału jest pokazanie, w jaki sposób sam Kuzańczyk postrzega swoją twórczość, jaki jest jego cel i jakie najważniejsze konceptualne napięcia możemy znaleźć w jego pismach (m.in. mądrość – wiedza, miłość – ogląd, intelekt – rozum, praktyka – teoria). Staram się pokazać, że filozofia Kuzańczyka jest swego rodzaju ćwiczeniem duchowym, posiadającym sapiencjalny i anagogiczny cel – poprowadzenia czytelników do miłosno-kontemplatywnego oglądu Boga.
W rozdziale drugim skupiam się na niektórych z badanych przez Kuzańczyka imion Boga (m.in. maximum-minimum, non aliud, possest, posse ipsum) i podejmuję próbę wypracowania spójnego sposobu odczytywania funkcji tych imion w filozofii Kuzańczyka. Cel tego rozdziału jest dwojaki: (1) pokazanie, że Kuzańczyk stara się ukazać Boga jako jedną zasadę poznania i bytu (aspekt „transcendentalny” interpretacji), (2) odkrycie przyjmowanych przez Kuzańczyka założeń dotyczących teleologii procesu poznawczego (aspekt „anagogiczny”).
W rozdziale trzecim wykorzystuję wypracowaną w poprzednich rozdziałach interpretację do analizy bardziej szczegółowych – choć również niezwykle istotnych – wątków, które pojawiają się na gruncie Kuzańczykowej teorii poznania, filozofii języka, antropologii i chrystologii. Rozpoczynam od analizy procesu poznawczego w ujęciu Kuzańczyka i podążam za jego sposobem myślenia, aby znaleźć odpowiedź na pytanie, w jaki sposób możemy teoretycznie uzasadnić nasze anagogiczne dążenie do Boga. Ostatnia część tego rozdziału poświęcona jest chrystologii Kuzańczyka jako istotnemu elementowi jego stylu myślenia, na gruncie którego Chrystus stanowi uzasadnienie filozofowania. By ująć rzecz dobitniej, to właśnie osoba Chrystusa sprawia, że filozofia jest w ogóle możliwa.
Bibliografia
A. Źródła
Teksty Mikołaja z Kuzy
NICOLAI DE CUSA, Opera omnia iussu et auctoritate Academiae Litterarum Heidelbergensis ad codicum fidem edita:
De docta ignorantia, Vol. I, ed. E. Hoffmann, R. Klibansky, Lipsk, 1932.
Directio speculantis seu de non aliud, Vol. XIII, ed. L. Baur, P. Wilpert, Lipsk 1944.
De dato patris luminum, Vol. IV, ed. P. Wilpert, Hamburg 1959.
De Deo abscondito, Vol. IV, ed. P. Wilpert, Hamburg 1959.
De filiatione Dei, Vol. IV, ed. P. Wilpert, Hamburg 1959.
De quaerendo Deum, Vol. IV, ed. P. Wilpert, Hamburg 1959.
Dialogus de genesi, Vol. IV, ed. P. Wilpert, Hamburg 1959.
Compendium, Vol. XI, Fas. 3, ed. B. Decker, C. Bormann, Hamburg 1964.
De pace fidei, Vol. VII, ed. R. Klibansky, H. Bascour, Hamburg 1959; wyd. poprawione: Hamburg 1970.
De coniecturis, Vol. III, ed. I. Koch, C. Bormann, I.G. Senger, Hamburg 1972.
Trialogus de possest, Vol. XI, Fas. 2, ed. R. Steiger, Hamburg 1973.
De apice theoriae, Vol. XII, ed. R. Klibansky, I.G. Senger, Hamburg 1982.
De venatione sapientiae, Vol. XII, ed. R. Klibansky, I.G. Senger, Hamburg 1982.
Idiota de sapientia, Vol. V, ed. L. Baur, R. Steiger, R. Klibansky, Hamburg 1983.
Sermo XXXIII, Vol. XVII, Fas. 1, ed. R. Haubst, H. Schnarr, Hamburg 1983.
Cribratio Alkorani, Vol. VIII, ed. L. Hagemann, Hamburg 1986.
De beryllo, Vol. XI, Fas. 1, ed. I.G. Senger, C. Bormann, Hamburg 1988.
Sermo XL, Vol. XVII, Fas. 2, ed. R. Haubst, R. Schnarr, Hamburg 1991.
De theologicis complementis, Vol. X, Fas. 2a, ed. A.D. Riemann, C. Bormann, Hamburg 1994.
Dialogus de ludo globi, Vol. IX, ed. I.G. Senger, Hamburg 1998.
De visione Dei, Vol. VI, ed. A.D. Riemann, Hamburg 2000.
De aequalitate, Vol. X, Fas. 1, ed. I.G. Senger, Hamburg 2001.
Apologia doctae ignorantiae, Vol. II, ed. R. Klibansky, Lipsk 1932; wyd. poprawione: Hamburg 2007.
Tłumaczenia na język polski:
O grze kulą. Dialog w dwóch księgach, tłum. A. Kijewska, Warszawa 2006.
Laik o umyśle, tłum. A. Kijewska, Kęty 2008.
O oświeconej niewiedzy, tłum. I. Kania, Warszawa 2014.
O Bogu ukrytym, w: Mikołaj z Kuzy, O oświeconej niewiedzy, tłum. I. Kania, Warszawa 2014, s. 231–237.
O możnobycie, tłum. A. Serafin, „Kronos” 37/2 (2016), s. 5–35.
Pozostałe tłumaczenia:
On Actualized-Possibility, transl. by J. Hopkins, w: J. Hopkins, A Concise Introduction to the Philosophy of Nicholas of Cusa, Minneapolis 1986, s. 914–962.
Das Können-Ist, übersetzt von D. Dupré, W. Dupré, w: Nikolaus von Kues, Philosophisch-theologische Schriften, hrsg. von L. Gabriel, Wien 1989 [online: https://urts99.uni-trier.de/cusanus/index.php, dostęp: 30.11.2021].
Die Wissende Unwissenheit, übersetzt von W. Dupré, w: Nikolaus von Kues, Philosophisch-theologische Schriften, hrsg. von L. Gabriel, Wien 1989 [online: https://urts99.uni-trier.de/cusanus, dostęp: 15.12.2020].
On Learned Ignorance, transl. by J. Hopkins, Minneapolis 1990.
Compendium, transl. by J. Hopkins, w: J. Hopkins, Nicholas of Cusa on Wisdom and Knowledge, Minneapolis 1996, s. 1386–1419.
On the Pursuit of Wisdom, transl. by J. Hopkins, w: J. Hopkins, Nicholas of Cusa: Metaphysical Speculations. Six Latin Texts Translated into English, Minneapolis 1998, s. 1277–1381.
On Surmises, transl. by J. Hopkins, w: J. Hopkins, Nicholas of Cusa: Metaphysical Speculations, Vol. II, Minneapolis 2000, s. 162–297.
Le »pouvoir-est«, trad. H. Pasqua, Paris 2014.
Il potere-che è, trad. E. Peroli, w: Niccoló Cusano, Opere filosofiche, teologiche e matematiche, a cura di E. Peroli, Milano 2018, s. 1349–1443.
La dotta ignoranza, trad. E. Peroli, w: Niccoló Cusano, Opere filosofiche, teologiche e matematiche, a cura di E. Peroli, Milano 2018, s. 2–307.
Teksty innych autorów
ALBERTUS MAGNUS, De unitate intellectus, w: Albertus Magnus, Opera omnia, Vol. IX, ed. A. Borgnet, Paryż 1890.
ALBERT WIELKI, O jedności intelektu przeciwko Awerroistom paryskim, tłum. A Rosłan, Warszawa 2003.
ARISTOTELES, Categoriae, w: Aristoteles Latinus: Categoriae vel Praedicamenta, Editio Composita, ed. L. Minio-Paluello, Bruges 1961.
ARYSTOTELES, O duszy, tłum. P. Siwek, Warszawa 1972.
ARYSTOTELES, Analityki pierwsze i wtóre, tłum. K. Leśniak, Warszawa 1973.
ARYSTOTELES, Topiki. O dowodach sofistycznych, tłum. K. Leśniak, Warszawa 1978.
ARYSTOTELES, Metafizyka, t. 1–2, tłum. T. Żeleźnik, red. M.A. Krąpiec, A. Maryniarczyk, Lublin 1996.
ARYSTOTELES, Kategorie. Analityki pierwsze. Analityki wtóre, tłum. K. Leśniak, Warszawa 2013.
ARYSTOTELES, Peri hermeneias (Hermeneutyka), tłum. T. Tiuryn, Kęty 2018.
AUGUSTINUS, De vera religione [online: https://www.augustinus.it/latino/vera_religione/index.htm, dostęp: 06.07.2020].
AUGUSTINUS, Epistola CXXX [online: http://www.augustinus.it/latino/lettere/lettera_131_testo.htm, dostęp: 29.04.2018].
AUGUSTYN, Dialogi filozoficzne, t. 3: O nauczycielu. O wolnej woli, tłum. J. Modrzejewski, A. Trombala, red. J. Domański, Warszawa 1953.
AUGUSTYN, O Trójcy Świętej, tłum. M. Stokowska, Kraków 1996.
AUGUSTYN, Wyznania, tłum. Z. Kubiak, Kraków 2009.
ANZELM Z CANTERBURY, Monologion. Proslogion, tłum. L. Kuczyński, Kęty 2007.
BERNARD Z CLAIRVAUX, O miłowaniu Boga i inne traktaty, tłum. S. Kiełtyka, Poznań 2000.
BOETIUS Anicius Manlius Torquatus Severinus, De institutione arithmetica libri duo. De institutione musica libri quinque, ed. G. Friedlein, Lipsk 1867.
BONAVENTURA, Itinerarium mentis in Deum, w: Bonaventura, Opera omnia, Vol. V: Opuscula varia theologica, Quaracchi 1891.
BONAWENTURA, Rozmowa z samym sobą. O czterech rodzajach modlitwy myślnej, tłum. C. Niezgoda, w: Antologia mistyków franciszkańskich, t. 1, red. J. Kafel, Warszawa 1985, s. 188–209.
BONAWENTURA, Droga duszy do Boga i inne traktaty, tłum. C. Napiórkowski, C. Niezgoda, S. Kafel, Poznań 2001.
BUBER Martin, Problem człowieka, tłum. J. Doktór, Warszawa 1993.
CAPELLA Martianus, The Marriage of Philology and Mercury, w: Martianus Capella and the Seven Liberal Arts, Vol. II: The Marriage of Philology and Mercury, tłum. W.H. Stahl, R. Johnson, E.L. Burge, New York 1977.
COHEN Hermann, Logik der reinen Erkenntnis, Berlin 1922.
CICERO Marcus Tullius, Tusculanae disputationes [online: https://www.thelatinlibrary.com/cicero/tusc5.shtml#9, dostęp: 06.07.2020].
CYCERON Marek Tulliusz, Rozmowy tuskulańskie, tłum. E. Rykaczewski, Warszawa 2009.
DIOGENES LAËRTIOS, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, tłum. K. Leśniak, Warszawa 1984.
[PSEUDO-]DIONIZY AREOPAGITA, Dzieła świętego Dionizyusza Areopagity, tłum. E. Bułhak, Kraków 1932.
[PSEUDO-]DIONIZY AREOPAGITA, O imionach Bożych, tłum. E. Bułhak, Lublin 1995.
[PSEUDO-]DIONIZY AREOPAGITA, Pisma teologiczne, t. 1: Imiona boskie. Teologia mistyczna. Listy; t. II: Hierarchia niebiańska. Hierarchia kościelna, tłum. M. Dzielska, Kraków 1997–1999.
[PSEUDO-]DIONYSIUS AREOPAGITA, De coelesti hierarchia, De ecclesiastica hierarchia, De mystica theologia, Epistulae, hrsg. von G. Heil, A.M. Ritter, Berlin 2012.
EUSEBIUS, Praeparatio evangelica, w: Die „Praeparatio evangelica”. Teil 1: Einleitung. Die Bücher I bis X, hrsg. von K. Mras, Berlin 1982.
FRANK Siemion, Niepojęte. Ontologiczny wstęp do filozofii religii, tłum. T. Obolevitch, Tarnów 2007.
GERSON Jan, O teologii mistycznej, tłum. M. Jakubowska, Kęty 2012.
HEIDEGGER Martin, Bycie i czas, tłum. B. Baran, Warszawa 2008.
HENRYK SUZO, Księga mądrości przedwiecznej, tłum. W. Szymona, Poznań 1983.
HUGH OF BALMA, On Mystical Theology, transl. by J. Hopkins, w: J. Hopkins, Hugh of Balma on Mystical Theology. A Translation and an Overview of His De Theologia Mystica, Minneapolis 2002, s. 17–163.
HUGO DE S. VICTORE, Super Ierarchiam Dionysii, ed. D. Poirel, CCCM 178, Turnholti 2015.
JAN PAWEŁ II, Encyklika „Fides et ratio”, Watykan 1998.
JAN SZKOT ERIUGENA, Periphyseon, ks. I–II, tłum. A. Kijewska, Kęty 2009–2010.
JUSTYN MĘCZENNIK, Dialog z Żydem Tryfonem, tłum. A. Lisiecki, Poznań 1926.
KANT Immanuel, Krytyka czystego rozumu, tłum. R. Ingarden, Warszawa 1957.
KIERKEGAARD Søren, Concluding Unscientific Postscript, transl. by A. Hannay, Cambridge 2009.
KSENOFONT, Pisma sokratyczne, tłum. L. Joachimowicz, Warszawa 1967.
LEIBNIZ Gottfried Wilhelm, Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, t. 1, tłum. I. Dąmbska, Warszawa 1955.
PASCAL Blaise, Myśli i pomniejsze pisma, t. 1, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1932.
PETRARCA Francesco, De vita solitaria, w: Petrarca Francesco, Opera, Vol. I, Basilieae 1554.
PETRARCA Francesco, O niewiedzy własnej i innych. Listy wybrane, red. W. Olszaniec, A. Gorzkowski, P. Salwa, Gdańsk 2004.
PLATO, Phaedrus, w: Plato, Opera, Vol. II, Tetralogia III–IV, ed. J. Burnet, Oxford 1901.
PLATON, Uczta. Eutyfron. Obrona Sokratesa. Kriton. Fedon, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1982.
PLATON, Dialogi. Fajdros–Uczta–Menon–Eutyfron–Obrona Sokratesa–Kriton–Fedon–Timaios–Kritias, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1993.
PLATON, Fileb, tłum. W. Witwicki, Kęty 2002.
PLATON, Parmenides. Teajtet, tłum. W. Witwicki, Kęty 2002.
PLATON, Państwo, tłum. W. Witwicki, Kęty 2003.
PORFIRIUSZ, Sententiae ad intelligibilia ducentes, ed. B. Mommert, Lipsk 1908.
SENECA Lucius Annaeus, Listy moralne do Lucyliusza, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 1961.
TERTULIAN Kwintus Septymiusz Florens, Preskrypcja przeciw heretykom, tłum. E. Stanula, w: tegoż, Wybór pism, red. W. Myszor, E. Stanula, Warszawa 1970, s. 40–78.
TILLICH Paul, Pytanie o nieuwarunkowane, tłum. J. Zychowicz, Kraków 1994.
THOMA DE AQUINO, Summa contra gentiles [online: https://www.corpusthomisticum.org/iopera.html, dostęp: 06.07.2020].
THOMA DE AQUINO, Summa theologiae [online: https://www.corpusthomisticum.org/iopera.html, dostęp: 06.07.2020].
THOMA DE AQUINO, Quaestiones disputatae de veritate [online: https://www.corpusthomisticum.org/qdv10.html, dostęp: 26.11.2021].
THOMA DE AQUINO, De spiritualibus creaturis (a. 10, n. 9), w: tegoż, O stworzeniach duchowych (a. 10), tłum. M. Zembrzuski, „Rocznik Tomistyczny” 2 (2013), s. 209–233.
TOMASZ Z AKWINU, Dysputy problemowe o prawdzie, tłum. A. Białek, Lublin 1999.
TOMASZ Z AKWINU, Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej, t. 1, tłum. Z. Włodek, W. Zega, Poznań 2003.
WENCK John, On Unknown Learning (De Ignota Litteratura), transl. by J. Hopkins, w: J. Hopkins, Nicholas of Cusa’s Debate with John Wenck. A Translation and an Appraisal of De Ignota Litteratura and Apologia Doctae Ignorantiae, Minneapolis 1988, s. 423–456.
WINCENTY Z AGGSBACH, Traktat przeciw Gersonowi (Traktat pewnego kartuza o teologii mistycznej), tłum. M. Jakubowska, „Studia Antyczne i Mediewistyczne” 9/44 (2011), s. 133–144.
B. Opracowania
AERTSEN Jan A., Co jest pierwsze i najbardziej podstawowe? Zaczątki filozofii transcendentalnej, tłum. R. Podkoński, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica” 14 (2001), s. 59–76.
AERTSEN Jan A., „Transcendens” im Mittelalter. Das Jenseitige und das Gemeinsame, „Recherches de Théologie et Philosophie Médiévales” 73/2 (2006), s. 291–310.
AERTSEN Jan A., Medieval Philosophy as Transcendental Thought. From Philip the Chancellor (ca. 1225) to Francisco Suarez, Leiden 2012.
AERTSEN Jan A., Albert’s Doctrine on the Transcendentals, w: A Companion to Albert the Great. Theology, Philosophy, and the Science, ed. I.M. Resnick, Leiden 2013, s. 611–619.
AIKIN Scott F., ALEKSANDER Jason, Nicholas of Cusa’s „De Pace Fidei” and the Meta-Exclusivism of Religious Pluralism, „International Journal for Philosophy of Religion”, 74/2 (2013), s. 219–235.
ALBERTSON David, A Learned Thief? Nicholas of Cusa and the Anonymous „Fundamentum Naturae”: Reassessing the „Vorlage” Theory, „Recherches de Théologie et Philosophie Médiévales” 77/2 (2010), s. 351–390.
ALBERTSON David, Achard of St. Victor (d. 1171) and the Eclipse of the Arithmetic Model of the Trinity, „Traditio” 67 (2012), s. 101–144.
ANDRE João Maria, Finitude, infinitude et langage chez Nicolas de Cues, w: Infini et altérité dans l’œuvre de Nicolas de Cues (1401–1464), ed. H. Pasqua, Louvain-la-Neuve 2017, s. 63–80.
ANDRÉ João Maria, Nikolaus von Kues und die Kraft des Wortes, Trier 2006.
ASHWORTH E. Jennifer, Language and Logic in the Post-Medieval Period, Dordrecht 1974.
ASHWORTH E. Jennifer, Descent and Ascent from Ockham to Domingo de Soto: An Answer to Paul Spade, „Vivarium” 51 (2013), s. 385–410.
BÄCK Allan, Aristotle’s Theory of Abstraction, Cham 2014.
BEIERWALTES Werner, Platonizm w chrześcijaństwie, tłum. P. Domański, Kęty 2003.
BEIERWALTES Werner, Catena Aurea. Plotin, Augustinus, Eriugena, Thomas, Cusanus, Frankfurt am Main 2017.
BONO James J., Medical Spirits and the Medieval Language of Life, „Traditio” 40 (1984), s. 91–130.
BOSS Sarah J., Does God’s Creation Hide or Disclose its Creator? A Conversation with Ramon Llull, „New Blackfriars” 85/996 (2004), s. 170–185.
BRÉHIER Émile, Y a-t-il une philosophie chrétienne?, „Revue de Métaphysique et de Morale” 38/2 (1931), s. 133–162.
BRIENT Elizabeth, How Can the Infinite Be the Measure of the Finite? Three Mathematical Metaphors from „De docta ignorantia”, w: Cusanus. The Legacy of Learned Ignorance, ed. P.J. Casarella, Washington 2006, s. 210–225.
CAMERON Margaret, Truth in the Middle Ages, w: The Oxford Handbook of Truth, ed. M. Glanzberg, Oxford 2018, s. 50–74.
CALÀ Ulloa Gulielmo, Il problema dell’astrazione, „Rivista di Filosofia Neo-Scolastica” 34/2 (1942–XX), s. 75–94.
CASARELLA Peter J., Nicholas of Cusa and the Power of the Possible, „American Catholic Philosophical Quarterly” 64/1 (1990), s. 7–34.
CASARELLA Peter J., Word as Bread. Language and Theology in Nicholas of Cusa, Münster 2017.
CASSIRER Ernst, Individuum und Kosmos in der Philosophie der Renaissance, Wiesbaden 1927.
CASSIRER Ernst, O teorii względności Einsteina. Studium z teorii poznania, tłum. P. Parszutowicz, Kęty 2006.
CHENU Marie-Dominique, La théologie au douzième siècle, Paris 1966.
COPLESTON Frederick, Historia filozofii, t. II: Od Augustyna do Szkota, tłum. S. Zalewski, Warszawa 2000.
COUNET Jean-Michel, Mathématiques et dialectique chez Nicolas de Cuse, Paris 2000.
COUSINS Ewert H., The Coincidence of Opposites in the Chrystology of Saint Bonaventure, „Franciscan Studies” 28 (1968), s. 27–45.
CRANZ F. Edward, Cusanus’ Use of Pseudo-Dionysius, w: Nicholas of Cusa and the Renaissance, ed. Th.M. Izbicki, G. Christianson, Aldershot 2000, s. 137–148.
CRANZ F. Edward, Development in Cusanus?, w: F.E. Cranz, Nicholas of Cusa and the Renaissance, ed. Th.M. Izbicki, G. Christianson, Aldershot 2000, s. 1–18.
CRANZ F. Edward, Nicolaus Cusanus and Dionysius Areopagita, w: Nicholas of Cusa and the Renaissance, ed. Th.M. Izbicki, G. Christianson, Aldershot 2000, s. 109–136.
CRANZ F. Edward, The (Concept of the) Beyond in Proclus, Pseudo-Dionysius, and Cusanus, w: Nicholas of Cusa and the Renaissance, ed. Th.M. Izbicki, G. Christianson, Aldershot 2000, s. 95–108.
CRANZ F. Edward, The Late Works of Cusa, w: tegoż, Nicholas of Cusa and the Renaissance, ed. Th.M. Izbicki, G. Christianson, Aldershot 2000, s. 43–60.
CUOZZO Gianluca, Mystice videre. Esperienza religiosa e pensiero speculativo in Cusano, Milano 2012.
CZERKAWSKI Jan, Humanizm i scholastyka. Studia z dziejów kultury filozoficznej w Polsce w XVI i XVII wieku, Lublin 1992.
D’AMICO Claudia, Die Produktivität der visio absoluta bei Cusanus: die Vorgänger im mittelalterlichen Neuplatonismus, w: „Videre et videri coincidunt”. Theorien des Sehens in der ersten Hälfte des 15. Jahrhunderts, hrsg. von W.Ch. Schneider, H. Schwaetzer, M. de Mey, I. Bocken, Münster 2011, s. 97–110.
D’AMICO Claudia, Plato and the Platonic Tradition in the Philosophy of Nicholas of Cusa, w: Brill’s Companion to German Platonism, ed. A. Kim, Leiden 2019, s. 15–42.
DAVIDSON Herbert A., Alfarabi, Avicenna, and Averroes on Intellect. Their Cosmologies, Theories of the Active Intellect, and Theories of Human Intellect, Oxford 1992.
DE BOER Sander W., The Science of the Soul. The Commentary Tradition on Aristotle’s „De anima”, c. 1260–c. 1360, Leuven 2013.
DE GANDILLAC Maurice, Nicolas de Cues, Paris 2001.
DE MURALT André, Néoplatonisme et aristotélisme dans la métaphysique médiévale, Paris 1995.
DE RIJK Lambert M., The Aristotelian Background of Medieval Transcendentia: A Semantic Approach, w: Die Logik des Transzendentalen, hrsg. von M. Pickavé, Berlin 2003, s. 3–22.
DESLAURIERS Marguerite, Aristotle on Definition, Leiden 2007.
DOMAŃSKI Juliusz, Metamorfozy pojęcia filozofii, tłum. Z. Mroczkowska, M. Bujko, Warszawa 1996.
DRAGO Antonino, Le pluralité des noms de Dieu selon Nicolas de Cues: leur progressive précision logique, w: Infini et altérité dans l’œuvre de Nicolas de Cues (1401–1464), ed. H. Pasqua, Louvain-la-Neuve 2017, s. 149–151.
DUCLOW Donald F., Divine Nothingness and Self-Creation in John Scotus Eriugena, „The Journal of Religion” 57/2 (1977), s. 109–123.
DUCLOW Donald F., Coinciding in the Margins: Cusanus Glosses Eriugena, w: Eriugena Cusanus, ed. A. Kijewska, R. Majeran, H. Schwaetzer, Lublin 2011, s. 83–103.
ENDERS Markus, Die Philosophie der Religionen bei Lullus und Cusanus: Gemeinsamkeiten und Differenzen, w: Ramon Llull und Nikolaus von Kues. Eine Begegnung im Zeichen der Toleranz, hrsg. von E. Bidese, A. Fidora, P. Renner, Turnhout 2005, s. 41–82.
EULER Walter Andreas, Unitas et pax. Religionsvergleich bei Raimundus Lullus und Nikolaus von Kues, Würzburg 1990.
EULER Walter Andreas, Does Nicholas Cusanus Have a Theology of the Cross?, „The Journal of Religion” 80/3 (2000), s. 405–420.
FATTAL Michel, Existence et identité chez Plotin, „Rivista di Filosofia Neo-Scolastica” 107/1–2 (2015), s. 83–102.
FINLAN Stephen, KHARLAMOV Vladimir, Introduction, w: Theōsis. Deification in Christian Theology, ed. S. Finlan, V. Kharlamov, Eugene 2006, s. 1–15.
FLASCH Kurt, Nikolaus von Kues. Geschichte einer Entwicklung, Frankfurt am Main 1998.
FLASCH Kurt, Nicolaus Cusanus, München 2001.
FLASCH Kurt, Nikolaus von Kues in seiner Zeit. Ein Essay, Stuttgart 2004.
FLASCH Kurt, Meister Eckhart. Philosopher of Christianity, transl. by A. Schindel, A. Vanides, Yale 2015.
FÜHRER Markus, Echoes of Aquinas in Cusanus’ Vision of Man, Lanham 2014.
GERSH Stephen, Nicholas of Cusa, w: Interpreting Proclus. From Antiquity to the Renaissance, ed. S. Gersh, Cambridge 2014, s. 318–349.
GILSON Étienne, Duch filozofii średniowiecznej, tłum. J. Rybałt, Warszawa 1958.
GILSON Étienne, L’Esprit de la philosophie médiévale, Paris 1969.
GILSON Étienne, Christian Philosophy. An Introduction, transl. by A. Maurer, Toronto 1993.
GŁOWALA Michał, Możności i ich akty. Studium z tomizmu analitycznego, Wrocław 2016.
GOLDIN Owen, Two Traditions in the Ancient Posterior Analytics Commentaries, w: Interpreting Aristotle’s Posterior Analytics in Late Antiquity and Beyond, ed. F.A.J. de Haas, M. Leunissen, M. Martijn, Leiden 2010, s. 155–182.
GORIS Wouter, Aertsen Jan A., „Medieval Theories of Transcendentals”, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2019 Edition), ed. E.N. Zalta [online: https://plato.stanford.edu/archives/fall2019/entries/transcendentals-medieval/, dostęp: 15.12.2020].
GORIS Wouter, „De Magistro” – Thomas Aquinas, Henry of Ghent, and John Duns Scotus on Natural Conceptions, „The Review of Metaphysics” 66/3 (2013), s. 435–468.
GRONDKOWSKA Barbara, Znaki i symbole. Filozofia w kazaniach Mikołaja z Kuzy, Lublin 2018.
GUTHRIE W.K.C., Socrates, Cambridge 1971.
GYEKYE Kwame, The Terms „Prima Intentio” and „Secunda Intentio” in Arabic Logic, „Speculum” 46/1 (1971), s. 32–38.
HADOT Pierre, Exercices spirituels et philosophie antique, Paris 1987.
HADOT Pierre, Czym jest filozofia starożytna?, tłum. P. Domański, Warszawa 2000.
HADOT Pierre, Filozofia jako ćwiczenie duchowe, tłum. P. Domański, Warszawa 2003.
HASSE Dag Nikolaus, Das Lehrstück von den vier Intellekten in der Scholastik: von den arabischen Quellen bis zu Albertus Magnus, „Recherches de Théologie et Philosophie Médiévales” 66/1 (1999), s. 21–77.
HAUBST Rudolf, Nikolaus von Kues auf Spuren des Thomas von Aquin, „Mitteilungen und Forschungsbeiträge der Cusanus-Gesellschaft” 5 (1965), s. 15–62.
HAUBST Rudolf, Thomas von Aquin in der Sicht des Nikolaus von Kues, „Trierer Theologische Zeitschrift” 74 (1965), s. 193–212.
HAUBST Rudolf, Die Rezeption und Wirkungsgeschichte des Thomas von Aquin im 15. Jahrhundert, besonders im Umkreis des Nikolaus von Kues, „Theologie und Philosophie” 49 (1974), s. 252–273.
HENNIGFELD Jochem, Verbum-Signum: La définition du langage chez s. Augustin et Nicolas de Cues, „Archives de Philosophie” 54/2 (1991), s. 255–268.
HINTIKKA Jaakko, Aristotelian Infinity, „The Philosophical Review” 75/2 (1996), s. 197–218.
HLADKÝ Vojtěch, The Concept Non Aliud in the Philosophy of Nicholas of Cusa, „Acta Comeniana” 30/54 (2016), s. 9–61.
HOLLMANN Joshua, The Religious Concordance. Nicholas of Cusa and Christian-Muslim Dialogue, Leiden 2017.
HOPKINS Jasper, A Concise Introduction to the Philosophy of Nicholas of Cusa, Minneapolis 1986.
HOPKINS Jasper, A Miscellany on Nicholas of Cusa, Minneapolis 1994.
HOPKINS Jasper, Nicholas of Cusa on Wisdom and Knowledge, Minneapolis 1996.
HOPKINS Jasper, Nicholas of Cusa’s Dialectical Mysticism. Text, Translation and Interpretive Study of „De Visione Dei”, Minneapolis 1996.
HOPKINS Jasper, Nicholas of Cusa (1401–1464): First Modern Philosopher?, „Midwest Studies in Philosophy” 26 (2002), s. 13–29.
HOPKINS Jasper, Nicholas of Cusa’s Intellectual Relationship to Anselm of Canterbury, w: Cusanus. The Legacy of Learned Ignorance, ed. P.J. Casarella, Washington 2006, s. 54–73.
HOPKINS Jasper, Cusanus und die sieben Paradoxa von Posse, w: Nikolaus von Kues: De venatione sapientiae, hrsg. von W.A. Euler, Trier 2010 s. 67–82.
HUDSON Nancy, Becoming God. The Doctrine of Theosis in Nicholas of Cusa, Washington 2007.
HUTTER Horst H., Philosophy as Self-Transformation, „Historical Reflections/Réflexions Historiques” 16/2–3 (1989), s. 171–198.
INGLIS John, Spheres of Philosophical Inquiry and the Historiography of Medieval Philosophy, Leiden 1998.
JOHNSTON Mark D., The Reception of the Lullian Art, 1450–1530, „The Sixteenth Century Journal” 12/1, (1981), s. 31–48.
KARAMANOLIS George E., Plato and Aristotle in Agreement? Platonists on Aristotle from Antiochus to Porphyry, Oxford 2006.
KEARNEY Richard, Hermeneutics of the Possible God, „Revista Portuguesa de Filosofia” 60/4 (2004), s. 929–952.
KIEŁBASA Jan, Transcendentalny i nietranscendentalny sens jedności w myśli XIII wieku na tle filozoficznej tradycji, Kraków 2011.
KIJEWSKA Agnieszka, hasło: „Dionizy Areopagita”, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii [online: http://www.ptta.pl/pef/pdf/d/dionizyareopagita.pdf, dostęp: 06.07.2020].
KIJEWSKA Agnieszka, Historia filozofii średniowiecznej i jej historiografia, „Przegląd Filozoficzny” 4/40 (2001), s. 169–181.
KIJEWSKA Agnieszka, Mikołaj Kuzańczyk, Kraków 2009.
KIJEWSKA Agnieszka, „Idiota de Mente”: Cusanus’ Position in the Debate between Aristotelianism and Platonism, transl. by R. Majeran, w: Nicholas of Cusa on the Self and Self-Consciousness, ed. W.A. Euler, Y. Gustafsson, I. Wikström, Åbo 2010, s. 67–88.
KIJEWSKA Agnieszka, Etymology and Philosophy: God as Videns and Currens, transl. by R. Majeran, w: Eriugena Cusanus, ed. A. Kijewska, R. Majeran, H. Schwaetzer, Lublin 2011, s. 117–134.
KIJEWSKA Agnieszka, Николай Кузанский как ренессансный философ, „Verbum” 13 (2011), s. 255–265.
KIJEWSKA Agnieszka, Renesans karoliński: Alkuin, Eriugena, w: Przewodnik po filozofii średniowiecznej. Od św. Augustyna do Joachima z Fiore, red. A. Kijewska, Kraków 2012, s. 97–118.
KIJEWSKA Agnieszka, Infinitatem te video. La conception de l’infinité de Dieu dans le traité L’icône ou la vision de Dieu, w: Infini et altérité dans l’œuvre de Nicolas de Cues (1401–1464), ed. H. Pasqua, Louvain-la-Neuve 2017, s. 185–206.
KIJEWSKA Agnieszka, Bóg jako „primum cognitum” – dyskusje i kontrowersje (bł. Duns Szkot, Henryk z Gandawy, św. Tomasz z Akwinu, św. Bonawentura, Mikołaj z Kuzy), „Roczniki Filozoficzne” 67/2 (2019), s. 5–30.
KLIMA Gyula, „The Medieval Problem of Universals”, w: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2017 Edition), ed. E.N. Zalta [online: https://plato.stanford.edu/archives/win2017/entries/universals-medieval/, dostęp: 26.11.2021].
KRĄPIEC Mieczysław Albert, Wprowadzenie do filozofii, t. 1, Lublin 2000.
KRĄPIEC Mieczysław Albert, SOCHOŃ Jan, Porzucić świat absurdów, Lublin 2002.
KREMER Klaus, Erkennen bei Nikolaus von Kues. Apriorismus–Assimilation–Abstraktion, w: K. Kremer, Praegustatio naturalis sapientiae: Gott suchen mit Nikolaus von Kues, Münster 2004, s. 3–49.
KREMER Klaus, Größe und Grenzen der menschlichen Vernunft (intellectus) nach Cusanus, w: K. Kremer, Praegustatio naturalis sapientiae: Gott suchen mit Nikolaus von Kues, Münster 2004, s. 179–224.
KRISTELLER Paul Oskar, Petrarch’s „Averroists”: A Note on the History of Aristotelianism in Venice, Padua, and Bologna, „Bibliothèque d’Humanisme et Renaissance” 14/1 (1952), s. 59–65.
KROKOS Jan, Odsłanianie intencjonalności, Warszawa 2013.
LAI Tyrone, Nicholas of Cusa and the Finite Universe, „Journal of the History of Philosophy” 11/2 (1973), s. 161–167.
LOHR Charles, Chaos nach Ramon Lull und Nikolaus von Kues, w: Ramon Llull und Nikolaus von Kues: Eine Begegnung im Zeichen der Toleranz, hrsg. von E. Bidese, A. Fidora, P. Renner, Turnhout 2005, s. 125–138.
MANDRELLA Isabelle, Selbsterkenntnis als Ursachenerkenntnis bei Nicolaus Cusanus, w: Nicholas of Cusa on the Self and Self-Consciousness, ed. W.A. Euler, Y. Gustafsson, I. Wikström, Åbo 2010, s. 111–133.
MANIKOWSKI Maciej, Ekstasis i epektasis jako dwa elementy opisujące doświadczenie mistyczne według Grzegorza z Nyssy, „Filozofia Chrześcijańska” 14 (2017), s. 71–86.
MANZON Tommasso, The Way, the Truth, the Life. St. Bonaventure’s „Christ Our One Teacher” as a Faith-Based Theory of Knowledge, „Rivista di Filosofia Neo-Scolastica” 109/4 (2017), s. 899–908.
MARYNIARCZYK Andrzej, hasło: „Abstrakcja”, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii [online: http://www.ptta.pl/pef/pdf/a/abstrakcja.pdf, dostęp: 26.11.2021].
MASI Michael, Boethian Number Theory. A Translation of the „De Institutione Arithmetica”, New York 2006.
MATTON Sylvain, Cynicism and Christianity, w: The Cynics. The Cynic Movement in Antiquity and Its Legacy, ed. R.B. Branham, M.-O. Goulet-Cazé, Berkeley 1996, s. 240–264.
MAZANKA Paweł, hasło: „Filip Kanclerz”, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii [online: http://www.ptta.pl/pef/pdf/f/filipk_nowe.pdf, dostęp: 15.12.2020].
MCCORD ADAMS Marilyn, What Sort of Human Nature? Medieval Philosophy and the Systematics of Christology, Milwaukee 1999.
MCGINN Bernard, The Presence of God. A History of Western Christian Mysticism, Vol. IV: The Harvest of Mysticism in Medieval Germany (1300–1500), New York 2005.
MCGINN Bernard, Seeing and Not Seeing. Nicholas of Cusa’s „De visione Dei” in the History of Western Mysticism, w: Cusanus. The Legacy of Learned Ignorance, ed. P.J. Casarella, Washington 2006, s. 26–53.
MCGINN Bernard, Mistyczna myśl Mistrza Eckharta, tłum. S. Szymański, Kraków 2009.
MCPHERRAN Mark L., Religia Sokratesa, tłum. M. Filipczuk, Warszawa 2014.
MEIER-OESER Stephan, Die Präsenz des Vergessenen. Zur Rezeption der Philosophie des Nicolaus Cusanus vom 15. bis zum 18. Jahrhundert, Münster 1989.
MEUTHEN Erich, Die letzten Jahre des Nikolaus von Kues. Biographische Untersuchungen nach neuen Quellen, Wiesbaden 1958.
MEUTHEN Erich, Nikolaus von Kues 1401–1464. Skizze einer Biographie, Münster 1992.
MEUTHEN Erich, Nicholas of Cusa: A Sketch for a Biography, transl. by D. Crowner, G. Christianson, Washington 2010.
MILLER Clyde Lee, Reading Cusanus. Metaphor and Dialectic in a Conjectural Universe, Washington 2003.
MILLER Clyde Lee, Form and Transformation: „Christiformitas” in Nicholas of Cusa, „The Journal of Religion” 90/1 (2010), s. 1–14.
MILLER Clyde Lee, God as li Non-Aliud: Nicholas of Cusa’s Unique Designation for God, „Journal of Medieval Religious Cultures” 41/1 (2015), s. 24–40.
MINOIS Georges, Kościół i nauka. Dzieje pewnego niezrozumienia. Od Augustyna do Galileusza, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 1995.
MORAN Dermot, Nicholas of Cusa and Modern Philosophy, w: The Cambridge Companion to Renaissance Philosophy, ed. J. Hankins, Cambridge 2007, s. 173–192.
MRUGALSKI Damian, Agnostos theos: relacja między nieskończonością a niepoznawalnością Boga w doktrynach medioplatoników, „Roczniki Filozoficzne” 67/3 (2019), s. 25–52.
NÉDONCELLE Maurice, Is There a Christian Philosophy?, transl. by I. Trethowan, New York 1960.
NIECZIPORIENKO Aleksander В., Реконструкция становления принципа coincidentia oppsitorum в рамках метода docta ignorantia Николая Кузанского, „Verbum” 13 (2011), s. 102–111.
NICOLLE Jean-Marie, Dire l’autre de l’infini, w: Infini et altérité dans l’œuvre de Nicolas de Cues (1401–1464), ed. H. Pasqua, Louvain-la-Neuve 2017, s. 163–172.
NIÑO Andrés G., Spiritual Exercises in Augustine’s Confessions, „Journal of Religion and Health” 47/1 (2008), s. 88–102.
OLEKSOWICZ Michał, The Implications of Aquinas’s Concept of the Corporeal Spirits for the Anthropological Mind-Body Debate, „Divus Thomas” 121/3 (2018), s. 378–383.
OLIVA Mirela, The Metaphysics of Language in Cusanus and Gadamer, „Anuario Filosófico” 49/2 (2016), s. 401–422.
O’ROURKE BOYLE Marjorie, Cusanus at Sea: The Topicality of Illuminative Discourse, „The Journal of Religion” 71/2 (1991), s. 180–201.
PANACCIO Claude, Le discours intérieur. De Platon à Guillaume d’Ockham, Paris 1999.
REALE Giovanni, Historia filozofii starożytnej, t. 1–2, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 2000–2001.
RIEDENAUER Markus, Zur Bewältigung religiöser Differenz bei Raimundus Lullus und Nikolaus Cusanus, w: Ramon Llull und Nikolaus von Kues. Eine Begegnung im Zeichen der Toleranz, hrsg. von E. Bidese, A. Fidora, P. Renner, Turnhout 2005, s. 83–104.
ROCCA Gregory P., Speaking the Incomprehensible God. Thomas Aquinas on the Interplay of Positive and Negative Theology, Washington 2004.
ROREM Paul, Pseudo-Dionysius. A Commentary on the Texts and an Introduction to Their Influence, Oxford 1993.
ROSIŃSKA Grażyna, Optyka w XV wieku. Między nauką średniowieczną a nowożytną, Wrocław 1986.
ROTH Ulli, Die Bestimmung der Mathematik bei Cusanus und Leibniz, „Studia Leibnitiana” 29/1 (1997), s. 63–80.
SCHÜßLER Werner, Nisi ipse intellectus: Zu einem angeblichen Philosophoumenon Leibnizens, „Archiv für Begriffsgeschichte” 34 (1991), s. 314–325.
SIKORA Piotr, Logos niepojęty, Kraków 2010.
SIKORA Piotr, Skrytość Boga i pobożna dekonstrukcja – czyli jak (nie) czytać Mikołaja z Kuzy, „Diametros” 16 (2019), s. 61–72.
SILVA José Filipe, THOMSEN THÖRNQVIST Christina, Introduction: Assimilation and Representation in Medieval Theories of Cognition, „Vivarium” 57 (2019), s. 223–243.
SIMONIN H.D., La notion d’„intentio” dans l’œuvre de S. Thomas d’Aquin, „Revue des Sciences philosophiques et théologiques” 19/3 (1930), s. 445–463.
SPADE Paul Vincent, The Logic of Categorical: The Medieval Theory of Descent and Ascent, w: Meaning and Inference in Medieval Philosophy, ed. N. Kretzman, Dordrecht 1988, s. 187–224.
SPRUIT Leen, Species Intelligibilis. From Perception to Knowledge, Vol. I–II, New York 1993–1995.
STACE Walter Terence, Mysticism and Philosophy, London 1961.
STALNAKER Aaron, Spiritual Exercises and the Grace of God: Paradoxes of Personal Formation in Augustine, „Journal of the Society of Christian Ethics” 24/2 (2004), s. 137–170.
STOCK Brian, Self, Soliloquy, and Spiritual Exercises in Augustine and Some Later Authors, „The Journal of Religion” 91/1 (2011), s. 5–23.
SWIEŻAWSKI Stefan, Les intentions premières et les intentions secondes chez Jean Duns Scot, „Archives d’histoire doctrinale et littéraire du Moyen Age” 9 (1934), s. 205–260.
SWIEŻAWSKI Stefan, Dzieje filozofii europejskiej XV wieku, t. 1–3, 5, Warszawa 1974–1980.
SWIEŻAWSKI Stefan, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa 2000.
SWIEŻAWSKI Stefan, Filozofia chrześcijanina jako poszukiwanie prawdy i jej kontemplacja, w: tegoż, Rozum i tajemnica. Pisma filozoficzne, Warszawa 2007, s. 87–96.
SWIEŻAWSKI Stefan, Rozum i tajemnica, w: tegoż, Rozum i tajemnica. Pisma filozoficzne, Warszawa 2007, s. 151–162.
SWIEŻAWSKI Stefan, Potrójne rozstaje myśli XV wieku, w: tegoż, Rozum i tajemnica. Pisma filozoficzne, Warszawa 2007, s. 285–297.
ŚMIST Antoni, Koncepcja mądrości w „De venatione sapientiae” Mikołaja z Kuzy, Lublin 2019.
ŚMIST Antoni, Murus Absurditatis. Two Interpretations of Cusanus’ Paradoxical Utterances about God, w: Aussprechen des Unaussprechlichen. Sprache und Kreativität bei Nikolaus von Kues, hrsg. von J. Hueck, S. Kabisch, Ch. Kny, Regensburg 2020, s. 39–67.
THERY P.G., Catalogue des manuscrits dionysiens des bibliothèques d’Autriche, „Archives d’histoire doctrinale et littéraire du Moyen Age” 10 (1935–1936), s. 163–264.
THUNBERG Lars, Microcosm and Mediator. The Theological Anthropology of Maximus the Confessor, Chicago 1995.
TICHY Rafał, Mistyczna historia człowieka według Bernarda z Clairvaux, Poznań 2011.
TILLIETTE Xavier, Chrystus filozofów, tłum. A. Ziernicki, Kraków 1996.
TOKARSKI Mikołaj Franciszek, Filozofia bytu u Mikołaja z Kuzy, Lublin 1958.
VALLIERE Paul, Conciliarism. A History of Decision-Making in the Church, Cambridge 2012.
VAN STEENBERGHEN Fernand, L’organisation des études au moyen âge et ses répercussions sur le mouvementphilosophique, „Revue philosophique de Louvain” 52 (1954), s. 572–592.
VOLKMANN-SCHLUCK Karl-Heinz, Die Philosophie des Nicolaus von Cues. Eine Vorform der neuzeitlichen Metaphysik, „Archiv für Philosophie” 3 (1949), s. 379–399.
WATANABE Morimichi, Nicholas of Cusa – A Companion to His Life and His Times, ed. G. Christianson, Th.M. Izbicki, Farnham 2011.
WŁODEK Zofia, Alfred Anglik a jego teoria życia, „Roczniki Filozoficzne” 3/5 (1955–1957), s. 95–112.
ZEMBRZUSKI Michał, Intelekt bierny a intelekt możnościowy w ujęciu św. Tomasza z Akwinu, „Rocznik Tomistyczny” 1 (2012), s. 64–84.
ZIEBART Meredith, Laying Siege to the Wall of Paradise: The Fifteenth-Century Tegernsee Dispute over Mystical Theology and Nicholas of Cusa’s Strong Defense of Reason, „Journal of Medieval Religious Cultures” 41/1 (2015), s. 41–66.
ZIEBART Meredith, Cusanus and Nominalism, w: Nicholas of Cusa and Times of Transition, ed. Th.M. Izbicki, J. Aleksander, D. Duclow, Leiden 2019, s. 219–241.
C. Literatura pomocnicza
Biblia Sacra Vulgata. Editio quinta, hrsg. von R. Weber, R. Gryson, Stuttgart 2007 [online: https://www.bibelwissenschaft.de/online-bibeln/biblia-sacra-vulgata, dostęp: 30.11.2021].
LIDDELL Henry George, SCOTT Robert, A Greek-English Lexicon, Oxford 1940 [online: http://www.perseus.tufts.edu/, dostęp: 29.02.2020].
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, Poznań 2003 [online: https://biblia.deon.pl/, dostęp: 29.02.2020 (tekst zgodny z IV wydaniem Biblii Tysiąclecia)].
Pobrania
Opublikowane
21 grudnia 2023
Kategorie
Prawa autorskie (c) 2023 Wydawnictwo Academicon
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Szczegóły dotyczące monografii
ISBN-13 (15)
978-83-67833-05-9
