Nowosielski. Ikona, światło, wiek XX
Słowa kluczowe:
ikona, filozofia ikony, Jerzy Nowosielski, sztuka awangardowa, hezychazmStreszczenie
Jerzy Nowosielski jest niewątpliwie jednym z najważniejszych artystów polskiej sztuki powojennej XX w., a zwłaszcza sztuki religijnej. Jego oryginalne ikony mają dwa odrębne źródła: doświadczenia artystyczne awangardy oraz chrześcijańską tradycję prawosławia, która obejmuje starożytne, a także wczesnochrześcijańskie tematy i toposy. Nowosielski pracował dla Kościoła prawosławnego, greckokatolickiego i rzymskokatolickiego w Polsce i w ten sposób – można tak powiedzieć – zrealizował jedność chrześcijaństwa, o której marzył król Władysław Jagiełło.
W książce zebrano ilustracje przedstawiające różne typy ikon Nowosielskiego i na ich podstawie przeprowadzono analizę semantyczną oraz retoryczną ikon. Efektem tych analiz jest odkrycie wyróżniającej się cechy twórczości Nowosielskiego, która pozwala nazwać jego malarstwo nowatorskim i unikatowym nurtem w ikonografii religijnej.
Bibliografia
Wydania tekstów źródłowych
Kanoniczne wydanie zbiorcze tekstów z patrystyki greckiej:
Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca, red. J. P. Migne, t. 1–161, Paris 1856–1866; cytowane jako: PG.
Didymus Alexandrinus [Dydym Ślepy], De Trynitate [O Trójcy Świętej], PG 39, 269–992.
Grégoire Palamas, Défense des saints hésychastes. Introduction, texte critique, traduction et notes, red. J. Meyendorff, Louvain 1959.
Sanctus Irenaeus [Ireneusz z Lyonu], Demonstratio apostolicae praedicationis, red. S. Weber, Friburgi Brisgoviae 1917.
Maximus Confessor [Maksym Wyznawca], Mystagogia, PG 91, 658–721.
Nikeforos [Nikefor], Antirrhetikoi [Traktaty kontrargumentacyjne], I–III, PG 100, 20A–532B.
Platon, Opera, oprac. I. Burnet, t. 4, Oxonii 1905.
Pseudo-Dionysius Areopagita, Corpus Dionysiacum, t. 1. De divinis nominibus, red. B. R. Suchla, Berlin 1990.
Pseudo-Dionysius Areopagita, Corpus Dionysiacum, t. 2. De coelesti hierarchia, De ecclesiastica hierarcha, De mystica theologia, Epistulae, red. G. Heil, A. M. Ritter, Berlin 1991.
Theodorus Studita [Teodor Studyta], Antirrhetikoi [Traktaty kontrargumentacyjne przeciwko ikonoklastom], I–III, PG 99, 329A–430A.
Źródła starożytne i średniowieczne w tłumaczeniu polskim
Św. Augustyn, O porządku, w: tegoż, Dialogi filozoficzne, tłum. W. Seńko, t. 1, Kraków 1999, s. 151–234.
Św. Augustyn, O Trójcy Świętej, tłum. M. Stokowska, Poznań–Warszawa–Lublin 1963.
Dionizjusz Areopagita, Dzieła, tłum. i oprac. E. Bułhak, Kraków 1932.
Filokalia, red. C. Dobak, Sz. Hiżycki, tłum. C. Dobak, t. 1, Kraków 2004.
Filokalia. Teksty o modlitwie serca, tłum. J. Naumowicz, Kraków 2008.
Grzegorz Palamas, Triada pierwsza, w: Filokalia. Teksty o modlitwie serca, s. 307–317.
Grzegorz Palamas, Triada trzecia, tłum. M. Siwicka, A. Palusińska, Lublin 2022.
Grzegorz z Nyssy, O stworzeniu człowieka, tłum. M. Przyszychowska, Kraków 2006.
Jan Filopon, O wieczności świata przeciwko Arystotelesowi, tłum. D. Mielnik, w: D. Mielnik, Wieczność świata. Dyskusja Jana Filopona z Arystotelesem, Lublin, 2023, s. 202–301.
Jan z Damaszku, Mowa obronna przeciw tym, którzy odrzucają święte obrazy, tłum. M. Dylewska, „Vox Patrum” 1999, t. 36–37, s. 497–515.
Jan z Damaszku, II Mowa przeciw tym, którzy odrzucają święte obrazy, tłum. M. Dylewska, „Vox Patrum” 2005, t. 48, s. 377–391.
Jan z Damaszku, III Mowa obronna przeciw tym, którzy odrzucają święte obrazy, tłum. M. Dylewska, „Vox Patrum” 2009, t. 53–54, s. 638–652.
Justyn Męczennik, Apologia: dialog z Żydem Tryfonem, tłum. A. Lisiecki, Poznań 1926.
Klemens Aleksandryjski, Zachęta Greków, tłum. J. Sołowianiuk, w: Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, t. 44: Apologie, red. E. Stanula, Warszawa 1988, s. 116–198.
Plotyn, Enneady, tłum. A. Krokiewicz, Warszawa 2001.
Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne, tłum. M. Dzielska, Kraków 2005.
Symeon Nowy Teolog, Katecheza 22 (O wierze) w: Filokalia. Teksty o modlitwie serca, s. 232–245.
Teodoret z Cyru, Leczenie chorób hellenizmu, tłum. S. Kalinkowski, Warszawa 1981.
Tertulian, Apologetyk, tłum. J. Sajdak, Poznań 1947.
Źródła współczesne
Chwistek L., Wielość rzeczywistości, Kraków 1921.
Magritte R. i in., L’action immédiate, „Documents 34” (nowa seria) 1934, nr 1, s. 1–4.
Opracowania
Blackstone J., Knowledge and Experience in the Theology of Gregory Palamas, Oxford 2018.
Bułgakow S., Ikona i kult ikony. Zarys dogmatyczny, tłum. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002.
Czerni K., Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego, Kraków 2011.
Evdokimov P., Sztuka ikony. Teologia piękna, tłum. M. Żurawska, Warszawa 1999.
Filozofia w literaturze i sztuce, red. S. Dworacki, M. Jaworska-
-Wołoszyn, Gorzów Wielkopolski 2018.
Hart A., Festal Icons, Leominster 2022.
Jazykowa I., Oto czynię wszystko nowe. Ikona w XX wieku, tłum. H. Paprocki, Warszawa 2011.
Kiereś H., Spór o sztukę, Lublin 1996.
Krąpiec M. A., Ja – człowiek, Lublin 1996.
McNamara D. R., Jak czytać kościoły. Krótki kurs architektury chrześcijańskiej, tłum. K. Bednarek, Warszawa 2016.
Podgórzec Z., Mój Chrystus. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Białystok 1993.
Poggioli R., Teoria awangardy, tłum. Ł. Kraj, w: Teorie awangardy, s. 17–70.
Światło Wschodu w przestrzeni gotyku, red. K. Pasławska-Iwanczewska, Górowo Iławeckie 2013.
Tatarova I. i in., O ikonie w Rzeczypospolitej dawniej i dziś, „Latopisy Akademii Supraskiej” 2021, t. 12: Obraz – słowo – litera, s. 11–34.
Teorie awangardy. Antologia tekstów, red. I. Borusznikowska, M. Kmiecik, J. Kornhauser, Kraków 2020.
Vaneigem R. [Dupuis J.-F.], Zmienić życie, tłum. A. Tarczewska, w: Teorie awangardy. Antologia tekstów, s. 81–104.
Wielgus S., Z badań nad średniowieczem, Lublin 1995.
Pobrania
Zapowiedzi
27 listopada 2024
Prawa autorskie (c) 2024 Wydawnictwo Academicon
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Szczegóły dotyczące monografii
Co-publisher's ISBN-13 (24)
978-83-67134-30-9
Data pierwszego wydania (11)
2024-10-25
